We merken het dagelijks aan talrijke zaken: als het om vernieuwing draait, hinkt ons land stevig achterop in vergelijking met Nederland, Duitsland en andere vooruitstrevende naties. Dat heeft verschillende oorzaken, maar één daarvan is onmiskenbaar de gigantische remmende impact die middenveldorganisaties op de politieke besluitvorming hebben. Op lange termijn schieten we daar geen sikkepit mee op.
Uiteraard: de middenveldorganisaties zijn nodig. Ze zijn destijds ontstaan vanuit een bepaalde behoefte bij specifieke doelgroepen, die belangrijk genoeg was opdat de politiek hen regelmatig zou informeren en consulteren rond gevoelige beslissingen. Die dialoog is noodzakelijk en levensbelangrijk. Helaas is ze dermate geëvolueerd dat we ons de vraag moeten durven stellen: wie stuurt nu eigenlijk wie?
Dat gebundelde middenveld, de Groep van Tien op kop, is door de jaren heen geëvolueerd tot een ondoordringbare kleilaag, die regeren ontzettend moeilijk maakt. Hun aanvankelijk ondersteunende rol is uitgegroeid tot een bijna dwingende factor. Die maakt het haast onmogelijk om cruciale beslissingen, die nodig zijn om ons land voor te bereiden op de toekomst, door te drukken.
Een stuitend voorbeeld daarvan is de aanleg van de kusteilanden, die ons land moeten voorbereiden op de mogelijk ingrijpende gevolgen van de klimaatverandering, zoals een stijging van de zeespiegel. In de ons omringende landen zijn ze daar al lang mee bezig. Bij ons duwen politici die beslissing voor zich uit, wachtend tot het draagvlak voor zo’n beslissing ooit voldoende breed zal zijn. Alleen zal je voor dergelijke dossiers nooit een breed draagvlak kunnen creëren, vermits alle middenveldorganisaties het plan willen tegenhouden vanuit het ‘not in my backyard’-principe.
Als we dit land willen voorbereiden op de toekomst, hebben we meer dan ooit nood aan politici die de wetten van de democratie respecteren, maar het algemeen belang laten primeren op de verzuchtingen van midden‑ veldorganisaties. In Gent, bijvoorbeeld, was er nooit een breed draagvlak voor de introductie van het nieuwe circulatieplan, maar moeten zelfs de grootste criticasters toegeven dat het werkt.
We moeten de verhoudingen tussen politiek en middenveld weer naar de juiste context durven herleiden. Geen simpele taak, gezien de enorm versnipperde politieke bevoegdheden in ons complexe land. Maar als we écht iets willen veranderen, is er geen andere weg mogelijk.