Bob Van Poppel, gedelegeerd bestuurder bij Van Poppel Bouwbedrijf is sinds twee jaar voorzitter van Confederatie Bouw Antwerpen, de organisatie die de belangen van circa 1.600 aannemers in en rond Antwerpen verdedigt. Naast de klassieke uitdagingen zoals het personeelstekort vraagt Bob Van Poppel zich af hoe we woningen betaalbaar kunnen houden.
Eén van de belangrijkste uitdagingen in de bouwsector is de betaalbaarheid van woningen. “We zien inderdaad een voortdurende stijging van de prijzen van materialen en grondstoffen, er is een opwaartse druk van de lonen en ook de nieuwe eisen op het vlak van isolatie zorgen voor een druk op de prijzen”, vertelt Bob Van Poppel. “Voor bouwondernemingen is het dus niet evident om concurrentieel te blijven.”
STERCK. Met welke andere problemen wordt de bouwsector nog geconfronteerd?
Bob Van Poppel: “We zijn er ons te weinig van bewust dat de voorraad van sommige grondstoffen eindig is, terwijl het aantal mensen op aarde voortdurend toeneemt. Zand - nodig voor onder meer cement en betonconstructies - is daarvan een voorbeeld. Wetenschappers schatten dat we tegen het midden van deze eeuw met een schrijnend tekort aan zand zullen kampen.”
Extra druk door Oosterweelwerken
STERCK. De krapte op de arbeidsmarkt treft de bouwsector al langer dan vandaag. Welke evolutie ziet u?
Van Poppel: “De orderportefeuilles van de meeste bouwbedrijven zijn zeer goed gevuld en zolang de rente laag blijft, zal het werkvolume niet dalen. Maar het personeelsgebrek blijft een hardnekkig probleem. Er is een krapte op de arbeidsmarkt, zowel voor hoger technische profielen als voor arbeiders. Het is een algemeen gegeven dat er te weinig ‘stielmannen’ zijn. De inbreng van buitenlandse arbeiders is een deel van de oplossing. We stellen wel vast dat het steeds moeilijker wordt om werkkrachten uit het voormalige Oostblok te rekruteren omdat de lonen er inmiddels fel gestegen zijn en de welvaart toeneemt. Voorts bieden erkende vluchtelingen zeker nog een mogelijkheid om de krapte in de sector te helpen oplossen. Een IBO (Individuele BeroepsOpleiding) is op dat vlak een mooi instrument, maar de termijn van zes maanden bij een IBO is doorgaans tekort voor nieuwkomers om voldoende te kunnen doorgroeien.”
STERCK. Welke verantwoordelijkheid dragen bouwbedrijven daarin?
Van Poppel: “Er is een te lage doorstroming vanuit het onderwijs, maar ook bedrijven dragen een verantwoordelijkheid. Nog te weinig bouwondernemingen bieden kansen aan stagiairs om kennis te maken met de praktijk. Het is echter niet altijd even eenvoudig om binnen een onderneming mensen vrij te maken die de begeleiding van de stagiairs op zich kunnen nemen.”
STERCK. Hoe lost de sector uitstroom van medewerkers op?
Van Poppel: “Jaarlijks stromen er 6 à 7.000 bouwprofessionals uit de sector zonder dat ze vervangen worden. Daar hebben wij geen sluitende oplossing voor. Er vindt overigens nog een ander fenomeen plaats. Voor de uitvoering van de Oosterweelwerken en andere grootschalige projecten zijn gigantisch veel arbeidskrachten nodig. Grote bedrijven zuigen daarvoor werknemers van andere ondernemingen naar zich toe, wat de druk op de tewerkstelling alleen maar vergroot. Bovendien resulteert dit wellicht in hogere lonen, zeker voor de gespecialiseerde technische profielen.”
We zijn een sector die volop inzet op digitalisering, een ontwikkeling die jongeren zeker moet aanspreken.
Imagoprobleem
STERCK. Verkoopt de bouwsector zich wel voldoende?
Van Poppel: “De bouwsector kampt met een imagoprobleem, zoveel is zeker. Werken in ploegen heeft onder meer een impact op het sociale leven van de gezinnen. Sommige bedrijven lossen dat deels op door vooral regionaal actief te zijn. Voor bedrijven is het gemakkelijker om tegemoet te komen aan de wensen van hogere profielen wat betreft hun werkschema’s, voor lagere profielen ligt dat een stuk moeilijker.”
STERCK. Welke initiatieven neemt de Confederatie Bouw om het imago van de sector op te krikken?
Van Poppel: “Binnen de Confederatie Bouw zijn er plannen om een imagocampagne op te starten. Het doel is om een ander beeld van de sector uit te dragen. De voorbije vijftien jaar zijn er al heel wat stappen gezet voor wat betreft de zwaarte van het werk en ook de verloning/sociale voordelen zijn fors verbeterd. Daarnaast zijn we een sector die volop inzet op digitalisering, een ontwikkeling die jongeren zeker moet aanspreken. Wij willen vooral uitdragen dat er toekomst is in onze sector.”
Gevolgen van digitalisering
STERCK. BIM is bij grote bouwbedrijven al langer ingevoerd. Maar hoe kunnen kleinere bouwbedrijven in die evolutie meestappen?
Van Poppel: “BIM raakt steeds meer ingeburgerd bij grotere bedrijven, bij kleinere ondernemingen is BIM vaak nog helemaal niet aan de orde. In grotere projecten zoals ‘Scholen van Morgen’ wordt BIM als standaard geïmplementeerd, in projecten met een geringere omvang zal BIM op termijn ook ingang vinden. Bij particuliere woningen zie ik niet meteen een trend naar het gebruik van BIM.”
STERCK. In hoeverre zorgt digitalisatie voor een ‘kloof’ tussen oudere en jongere werknemers?
Van Poppel: “Digitalisatie zorgt vaak voor een generatieconflict in een organisatie. Dat heeft zeker te maken met de (on)toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Sommige oudere werknemers kregen niet de kans om hoger onderwijs te volgen, bijvoorbeeld omdat ze als oudste van het gezin snel moesten gaan werken om bij te dragen aan het gezinsinkomen. Ze hebben dus nooit de opportuniteit gehad om via hoger onderwijs verder door te groeien. De jongeren zijn natuurlijk wel veel sneller mee met de nieuwe technologieën.”
Klimaat-doelstellingen
STERCK. De bouwsector en de bijhorende afvalstromen zijn verantwoordelijk voor circa 40% van de Europese afvalproductie. Op welke manier spoort de Confederatie Bouw bedrijven aan om hun afvalbeleid beter te organiseren?
Van Poppel: “90% van het sloopafval - hout, beton, pallets, ... - wordt nu al hergebruikt. Daarmee zijn we koplopers in Europa. Ook gyprocproducenten doen inspanningen om afval terug te verwerken. De Confederatie Bouw is één van de initiatiefnemers van Tracimat, een sloopbeheersorganisatie die het selectieve sloopproces attesteert. Een uitgewerkt traceerbaarheidssysteem gaat na wat er gebeurt met afvalstoffen die vrijkomen tijdens de sloop- en afbraakwerken. Tracimat staat onder andere in voor het afleveren van de benodigde documenten voor de afvoer van puin en verwerking bij de breker. Ook op het vlak van asbest wordt er werk gemaakt van een verplichte inventaris.”
STERCK. Is de bouwsector voldoende actief om de vooropgestelde klimaatdoelstellingen te halen?
Van Poppel: “Voor nieuwbouwwoningen liggen de isolatienormen al hoog. Het probleem stelt zich vooral bij oudere woningen. Bij een eigendomsoverdracht zouden verkopers moeten aantonen dat hun huis beantwoordt aan de energie- en isolatienormen. Er zal heel wat moed nodig zijn om dat op de politieke agenda te zetten.”
Het wordt steeds moeilijker om werkkrachten uit het voormalige Oostblok te rekruteren.