Een familiebedrijf overdragen naar de volgende generatie is geen evidentie. Sommige ondernemende families hopen dat dit spontaan in orde zal komen. De statistieken bewijzen dat ze ongelijk hebben, want een generatiewissel heeft zorg en aandacht nodig. Guy Jans (adviseur Family Governance, Deloitte Private) en Koen Hendrix (VKW Expertisecentrum Familiebedrijven) leggen uit waarmee u rekening moet houden.
In de aanloop naar de generatiewissel moeten er steeds afspraken en keuzes gemaakt worden. Dat veroorzaakt emotionele stress in heel wat families, wat vaak resulteert in uitstelgedrag en na enkele jaren in familiaal crisismanagement. De familie De Vlieger (MRFG) bewijst dat dit kan vermeden worden door er tijdig aan te werken.
Loopbaan van de inkomende generatie
Kinderen van eigenaar-ondernemers ervaren een soort roeping om actief te worden in hun bedrijf. Soms komen kinderen in een functie terecht die niet in het verlengde ligt van hun talenten, waardoor ze ongelukkig worden. Bij MRFG hebben ze daarom terecht aandacht, ruimte en tijd gegeven aan de professionele ontwikkeling van de kinderen. Deze familie beseft dat je het organigram moet afstemmen op je bedrijf en niet op de inkomende generatie.
Netwerking, coaching en feedback zijn uitermate nuttig voor de inkomende generatie. Met behulp van proefprojecten kan een familie achterhalen welke de competenties zijn van hun kinderen. Op basis daarvan kunnen ze in een gepaste functie binnen het bedrijf terechtkomen. Daarbij is het belangrijk dat er periodiek een evaluatie plaatsvindt met de nodige bijsturing.
Tijdig duurzame afspraken
Een ondernemende familie wordt altijd geconfronteerd met tegenstrijdige opvattingen. Bijvoorbeeld: welk loon krijgen kinderen die actief zijn in het bedrijf? Een laag loon, een hoog loon, of een loon volgens de functie? Daarover kunnen familieleden serieus van mening verschillen. Een familiebedrijf is een systeem dat de natuurlijke neiging heeft om onstabiel te worden, met alle gevolgen van dien.
De familie De Vlieger zag tijdig in dat ouders en kinderen nood hebben aan afspraken over hoe ze willen omgaan met hun bedrijf, met elkaar en hun vermogen. Dat minimaliseert wrijvingen en conflicten. Dergelijke afspraken worden uitgeschreven in een familiecharter, een vlot leesbaar document dat een moreel engagement is voor elk familielid.
Deze afspraken worden best gemaakt als de kinderen twintigers zijn. Kinderen moeten weten wat duurzaam omgaan met familie, bedrijf en vermogen betekent. Dat leren ze niet op school. Het is een meerwaarde als tijdens zo’n oefening ook de familiale waarden in kaart gebracht worden. Een actieve familieraad heeft daarin een belangrijke taak. Het is typisch voor familiebedrijven dat ze een ziel hebben en dat de familiale waarden de werking van het bedrijf beïnvloeden.
Verstandige keuzes maken
Slechts 4% van de familiebedrijven slaagt erin om het bedrijf in de vierde generatie familiaal te houden. De periode van de generatiewissel is daarbij een moeilijk scharniermoment. Elke ondernemende familie moet dan op een verstandige manier knopen doorhakken.
Ondernemende families hebben bijgevolg nood aan een concreet masterplan hoe controle en leiding herschikt worden in de toekomst. Wie wordt de volgende bedrijfsleider en wanneer? Wie wordt aandeelhouder en wie niet? Wat zal het beslissingsmodel zijn? Moet de strategie herbekeken worden? Is de relationele samenhang voldoende? Wie neemt welke rol op?
Een overdracht heeft tijd nodig en een goed masterplan beslaat meestal vijf tot zeven jaren. Tijdens de generatiewissel is er wel iemand nodig die dit masterplan opvolgt en bijstuurt op basis van het voortschrijdend inzicht. Deze persoon moet het masterplan coördineren. Vaak vertrouwen families dat toe aan een externe vertrouwenspersoon.
Raad van advies als kruispunt tussen familie, bedrijf en vermogen
Elk bedrijf moet noodgedwongen strategische beslissingen nemen. Die beslissingen om zich te herpositioneren kunnen een grote impact hebben op het familiaal vermogen. Een raad van advies met externen is een erg waardevol platform om dit te bespreken. Het zorgt voor een objectief klankbord om bedrijfsblindheid te voorkomen.
Familie en bedrijf lopen soms heel erg door elkaar. De raad van advies is het ideale forum om dergelijke kwesties te bespreken en te objectiveren. De input van neutrale externen is dan meer dan welkom. De externen in de raad hebben liefst geen zakelijke of persoonlijke banden met bedrijf en familie. Het bedrijf MRFG bewijst dat dit functioneert.
Preventie
Het is een uitdaging om een rendabel bedrijf te combineren met een harmonieuze familie. Ouders hebben de taak om dat thema tijdig op de familiale agenda te zetten en eventueel gespecialiseerd advies in te winnen. De familie De Vlieger heeft dat goed begrepen.