De familiale opvolging bij J. Janssens & Zonen

De letter J in J. Janssens & Zonen verwijst naar Jos Janssens, de oprichter van het bedrijf die in 1928 startte als transporteur van bouwmaterialen en stelstelmatig evolueerde naar de verkoop van diezelfde producten. Na de oorlogsjaren wordt er veel gebouwd en krijgt de handel in bouwmaterialen een echte boost. De tweede generatie van de familie Janssens stapt in het bedrijf en in 1963 volgt de eerste verhuis naar een stuk grond langs het Kempisch kanaal in Brecht. Daar is de productie van betonwelfsels mogelijk. Nog een paar jaar later start ook de productie van stortklaar beton. De bouwhandel groeit zienderogen.

Tijdens de crisis begin jaren tachtig volgt de overname van twee collega-bouwhandels in Sint Lenaarts (Brecht) die het hoofd niet boven water kunnen houden. Intussen hebben ook een aantal familieleden van de derde generatie het bedrijf vervoegd. “We werden ineens een heel stuk groter en zijn de vestiging hier aan het Kempisch Kanaal verder gaan uitbouwen,” blikt Jos Janssens, huidig zaakvoerder en deel uitmakend van de derde generatie terug. “Met de tweede en derde generatie hebben we het bedrijf gebracht waar het nu staat. Anderhalf jaar geleden zijn we dan aan het proces begonnen om de vierde generatie in het bedrijf te brengen.”

STERCK. Jullie hebben een compleet aanbod van bouwmaterialen?

Jos Janssens: “Dat klopt. We bieden het hele pakket vanaf de fundering en het stortklaar beton tot de afwerking met isolatie, tegels, parket en zelfs de afwerking van de tuin. Alleen het hout leveren we niet. Ongeveer 70% van onze omzet komt van de professionele markt, de rest van particulieren. Naast onze hoofdvestiging in Sint-Lenaarts hebben we sinds 2018 ook een vestiging in Meer waar we collega Vandervelden overgekocht hebben. In het centrum van Antwerpen is er nog een toonzaal voor exclusieve tegels.” 

Jens Huybrechts: “We staan heel dicht bij de klant zodat we kort op de bal kunnen spelen. We proberen loyale banden op te bouwen, niet alleen met de klanten maar ook met de leveranciers. We streven naar de samenwerking op lange termijn en willen samen met onze klanten en leveranciers zowel in goede als in slechte tijden projecten afwerken. Ook een correcte prijs is belangrijk. Als familiebedrijf kunnen we snel schakelen indien nodig. De beslissingslijnen zijn heel kort.”

Het is een kwestie van de dingen durven te benoemen.

STERCK. Jullie hebben intussen ook een logistieke hub aan het Asia-dok?

Jasmin Janssens: “De vorige generaties waren zich er al snel van bewust dat we strategisch gelegen moesten zijn langs het kanaal. De laatste jaren is dat alleen maar belangrijker geworden. Op de weg naar Antwerpen rijden, is vaak erg problematisch. Met stortklaar beton kunnen we dat al niet meer doen omdat het negen keer op tien niet meer bruikbaar is als de vrachtwagen op de werf aankomt.

We waren al langer aan het kijken naar een strategisch punt in Antwerpen om bouwmaterialen te leveren en van daaruit verder te verdelen in de stad, toen er een projectoproep vanuit de stad Antwerpen kwam. We hebben niet getwijfeld, ook omdat we pionier willen zijn op vlak van logistiek. Het vraagt de nodige investeringen, lef en moed om dat te willen doen. Maar als je niets doet, is het maar de vraag of je op langere termijn nog een rol van betekenis kunt blijven spelen.”

  

Goede familiale verstandhouding

STERCK. Door de jaren heen is er aan de familieboom gesnoeid?

Jos: “De tweede generatie was met drie broers en één zus. Toen de eerste van de vier overleden is, heeft die familietak ervoor gekozen om uit het bedrijf te stappen. Dat is in de beste verstandhouding gebeurd. In 2006 is een tweede familietak gedeeltelijk uit het bedrijf gestapt omdat zij liever een andere weg uitgingen. Ook dat is in onderlinge samenspraak gebeurd. Drie jaar geleden is er nog iemand anders van die familietak uit het bedrijf gestapt. We hebben dat telkens heel goed samen kunnen oplossen. Zo blijven er nu nog twee familietakken over: de familietak van de grootvader van Jens en deze van de grootvader van Jasmin, mijn vader dus. De eigendomsoverdracht van de tweede naar de derde generatie is langer geleden gebeurd en nu is het stilaan tijd om via bepaalde constructies de eigendom naar de vierde generatie te brengen.”

Extern ervaring opdoen

STERCK. Jens en Jasmin, hoe zijn jullie in het bedrijf gerold?

Jens: “De mensen van de derde generatie zijn rechtstreeks van school in het bedrijf gestapt. Voor ons is dat iets anders. Als kind waren we natuurlijk vaak aanwezig op het bedrijf en er werd ons aangeraden om ook eens te gaan kijken hoe het elders eraan toe ging. Ik ben in de financiële consultancy terechtgekomen en heb twaalf jaar extern gewerkt, ook in het buitenland. Daar heb ik geleerd wat we eventueel wel en wat we beter niet toepassen in ons eigen bedrijf. Enkele jaren geleden zijn we gestart met het opstellen van een familiecharter, maar toen was er nog geen sprake van de overdracht van derde naar vierde generatie. Het was vooral de bedoeling om algemene afspraken te maken. Tegelijk is er toen ook een familietraject gestart om te kijken welke familieleden geïnteresseerd waren om in het bedrijf te stappen. We zijn op basis van een assessment gaan kijken wie welke kwaliteiten had om in een bepaalde functie te stappen en wie eventueel complementair was aan elkaar.” 

Jasmin: “Ik heb een identiek traject als Jens doorlopen, we zijn ook ongeveer even oud en gelijktijdig ons professioneel leven begonnen. Toen we anderhalf jaar geleden startten met het familiecharter zaten we mee rond de tafel.” 

Familiecharter

STERCK. Hoe belangrijk was is dat familiecharter?

Jens: “Bij het uitstappen van de eerste familieleden was er in het verleden al een aandeelhoudersovereenkomst opgesteld om dat in goede banen te leiden. Maar intussen waren we met 14 mensen van de vierde generatie. Hoe moesten we daar verder mee omgaan? We zijn gaan werken aan een charter over wat er kan binnen het bedrijf als familielid, over wanneer iemand welke pet opzet in welke functie, enzovoort. Het was in eerste instantie belangrijk om duidelijkheid te scheppen. Daarna zijn we gaan kijken wie er eventueel operationeel mee in het bedrijf wilde stappen. Welke taken kunnen op welke termijn worden overgebracht naar iemand van de vierde generatie of eventueel naar een extern persoon. Ook dat laatste is een afweging die we gemaakt hebben.”

STERCK. Met een brede groep van familieleden zijn dat niet altijd evidente gesprekken?

Jasmin: “Eigenlijk viel dat heel goed mee. De derde generatie die actief was in het bedrijf was uiteraard nauw betrokken en daarnaast is er van de vierde generatie één persoon per gezin in het overleg betrokken. Zo hoef je niet elke keer opnieuw met de hele groep gesprekken te voeren.”

Jens: “Het is ook een kwestie van op een bepaald moment de dingen durven te benoemen. Bijvoorbeeld: tot wanneer mag iemand in de zaak blijven werken? Het ligt soms gevoelig in een familiebedrijf om daar een leeftijd op te plakken. Of tot wanneer mag er gebruik gemaakt worden van het rollende materiaal van de familie? Als je met 14 bent, is dat een heel andere zaak dan wanneer je maar met vier bent. Niet iedereen is nog een actieve vennoot. Dan moet je niet te pas en te onpas de mensen opdrachten willen geven. Zulke afspraken moet je maken. Is dat moeilijk? Eigenlijk niet.” 

Jasmin: “Het feit dat je daar samen al eens over gesproken hebt, is belangrijk. Het is ook een beetje een kwestie van gezond verstand.” 

Jos: “Belangrijk is wel dat die gesprekken van in het begin geleid werden door Guy Jans, een extern deskundige, en dat zowel voor het familiecharter als voor het familietraject. Als je daar zelf over moet beginnen, ligt dat soms toch wel moeilijk. Een externe begeleider kan bepaalde zaken gemakkelijker aanbrengen. Ik beschouw het ook als een luxeprobleem dat de mensen waar we mee rond de tafel zaten allemaal verstandige mensen zijn en bijna allemaal een hogere of universitaire opleiding gevolgd hebben. Dat maakt het praten gemakkelijker.” 

Assessment

STERCK. Met een assessment hebben jullie de sterktes en zwaktes van kandidaat-familieleden in kaart gebracht? 

Jasmin: “We zijn daar heel open mee omgegaan. Wie geïnteresseerd was om in het bedrijf te stappen en bereid was om een assessment te volgen, kon dat doen. Nadien werden de resultaten gedeeld met de familie en werd er open kaart gespeeld. Wie is er capabel, wie heeft welke talenten, op welke positie wordt iemand het best uitgespeeld?” 

STERCK. Welke taakverdeling daaruit gekomen? 

Jasmin: “Mijn vader Jos is momenteel nog steeds het gezicht van het bedrijf en heeft de algemene leiding. Ik ben graag met de menselijke kant en de hr bezig. Jens is eerder cijfermatig gericht. Er was een eerste taakverdeling. In de loop van het afgelopen anderhalf jaar hebben we die een paar keer moeten bijsturen omdat het soms niet duidelijk genoeg was voor ons of voor de medewerkers, of omdat er intern verschuivingen waren. Voor ons was het ook een kennismakingsproces met het bedrijf, de sector, de activiteiten …”

STERCK. Werken jullie met een directiecomité?

Jens: “Niet officieel maar we zijn wel in die richting aan het bouwen. Naast het familietraject en het familiecharter laten we ons ook extern adviseren. We willen de vlakke structuur van een familiebedrijf stilaan veranderen naar een structuur waarin Jasmin en ik kunnen samenwerken met andere mensen die hun deelverantwoordelijkheid nemen. Momenteel sturen we alles aan met z’n vieren: Jos, Jasmin, mezelf en mijn vader Jef die alle activiteiten buiten zeer nauw opvolgt." 

Familieraad en raad van advies

STERCK. Is er ook zoiets als een familieraad?

Jasmin: “Uit de oefening die we gedaan hebben, is er een advies gevolgd welke organen we het best moesten oprichten om de familie te informeren en te betrekken. Dat heeft geleid tot een familieraad waarmee dat we sinds vorig jaar één keer per jaar samenkomen. Daarin zetelen familieleden van de tweede generatie (mijn grootvader leeft nog), de derde generatie, de vierde en zelfs de vijfde, want ook daar zijn intussen al grotere kinderen. In de familieraad geven we een stand van zaken over het voorbije jaar, een aantal cijfergegevens, maar het is tegelijk ook een leuke nieuwjaarsdrink voor de familie.” 

Jens: “Daarnaast zijn we ook gestart met een raad van advies. Daar zijn wij lid van, samen met nog twee leden van de 3e generatie, een aantal niet-actieve vennoten van de 4e generatie, en aangevuld met 3 externe deskundigen die hun visie geven. We komen in principe zes keer per jaar samen.” 

We zijn op basis van een assessment gaan kijken wie welke kwaliteiten had.

STERCK. Het is jullie doel om verdere groei te realiseren en te professionaliseren? 

Jos: “De hele overdracht is een proces dat over verschillende jaren gaat. De huidige derde generatie wil alle kansen geven aan de vierde generatie en hen begeleiden voor zover dat nodig is. We proberen hen een basis mee te geven zodat het bedrijf verder kan groeien. Dat is de bedoeling.” 

Jens: “Een gezonde groei binnen onze sector is belangrijk, maar we zoeken geen groei om de groei. We kijken naar welke ontwikkelingen nodig zijn om onze positie te verstevigen en uit te bouwen. Wat verwachten onze klanten en leveranciers van een bouwhandelaar? Daarin moeten we mee kunnen volgen.” 

STERCK. De bouwsector evolueert met rasse schreden, ook op technologisch vlak?

Jos: “Het BIM-verhaal speelt daar zeker een belangrijke rol in. We praten daarover binnen onze raad van advies. Moeten we onze zuivere taak als handel in bouwmaterialen verder uitbreiden naar productie bijvoorbeeld? Op welke manier kunnen we een meerwaarde blijven betekenen voor onze aannemers? Eén van de grootste uitdagingen op korte termijn is het logistieke gebeuren, zowel voor de aanvoer als afvoer van materialen. Zeker in Antwerpen is dat een knelpunt.”

Jens: “Dat in combinatie met het 3D-gebeuren... dat moeten we blijven volgen. En we moeten zorgen dat we de juiste mensen blijven hebben. Ik denk dat onze ouders heel trots mogen zeggen dat ze altijd een heel beperkt personeelsverloop gekend hebben. We willen dat verderzetten door een goede relatie op te bouwen met onze mensen, door overleg met arbeiders en bedienden, door te luisteren en hen te blijven betrekken in onze organisatie.”