Terwijl Edegem zich profileert als een residentiële gemeente waar het goed wonen, werken en spelen is, ontpopt Mortsel zich eerder als een echte voorstad van Antwerpen met onder meer twee tramlijnen en drie treinstations. Door ondersteuning van burgers en lokale economie trachten de besturen de schade van de coronacrisis zoveel mogelijk te beperken.
STERCK. Wat zijn de impact en gevolgen van de coronacrisis voor uw gemeente?
Koen Metsu (burgemeester Edegem): “De coronacrisis laat zich op twee manieren voelen. Enerzijds was er de sociale impact tijdens de lockdown, veel mensen voelden zich niet goed in hun vel. We belden als lokaal bestuur al onze 80-plussers op om hen een hart onder de riem te steken. Met wekelijkse corona-updates gaven we de burger een stand van zaken. Voorts is er uiteraard ook een grote economisch impact. Edegem bleef in deze natuurlijk niet gespaard, precieze cijfers over de impact van COVID-19 op het Edegems economisch weefsel zijn vooralsnog niet beschikbaar.”
Erik Broeckx (burgemeester Mortsel): “Het valt op dat mensen sinds de start van corona meer en meer lokaal winkelen. Het is nog te vroeg om echt het effect te zien, maar we verwachten toch wel enkele slachtoffers omwille van corona. Zo zijn er ondertussen al een viertal winkels gestopt. De impact bij de kmo’s voorspellen is moeilijker, omdat wij daar geen duidelijk zicht op hebben.”
Edegem streeft een krachtdadig bestuur na door een slanke overheid.
Lokaal ondersteunen
STERCK. Wat kan u als lokaal bestuur doen om de opgelopen schade door corona te helpen verzachten?
Koen Metsu: “Huurders van gemeentelijke panden hoefden tijdens de coronacrisis geen huur te betalen. Dat gaat van een brouwerij tot de uitbaters van sporthallen en een coworkingspace. Voor het voortbestaan van deze projecten is de kwijtschelding van de huur essentieel. Voorts reikten wij aan onze winkeliers gratis mondmaskers uit. Daarnaast waren er coronaploegen op pad om toe te zien op de naleving van de maatregelen.”
Erik Broeckx: “Als bestuur ondersteunen we lokaal winkelen met campagnes in het straatbeeld en kleinere acties. We namen ook financiële compensatiemaatregelen rond de promotaks en terrasvergunningen. Maar of alle detailhandels en horecazaken ongeschonden uit de crisis komen, betwijfel ik.”
STERCK. Hoe ondersteunt uw gemeente de plaatselijke verenigingen?
Koen Metsu: “Als gemeentebestuur lanceerden we een concreet driestappenplan. Met een Vlaamse subsidie van 285.000 euro proberen we ons bruisende verenigingsleven te ondersteunen met een relanceplan: het recupereren van COVID-gerelateerde kosten, een jaarmarktvergoeding voor de verloren inkomsten door het wegvallen van de jaarmarkt en door het sneller uitbetalen van de gemeentelijke subsidie.”
STERCK. Hoe maakt uw gemeente werk van lokale economie?
Erik Broeckx: “Binnen Zora werkt! – de intergemeentelijk dienst Zuidoost Rand Antwerpen – speelt Mortsel een voortrekkersrol. Zora werkt! bestaat uit acht besturen: Boechout, Borsbeek, Edegem, Hove, Lint, Kontich, Mortsel en Wommelgem. Het is een intergemeentelijke dienst die actief is rond arbeidsbegeleiding en wijkwerken. Ze bouwen ook aan de lokale sociale economie en het maatschappelijk verantwoord ondernemen in deze regio.”
Economische verscheidenheid
STERCK. Hoe ziet het economisch landschap eruit in uw gemeente: welke sectoren zijn goed vertegenwoordigd?
Erik Broeckx: “In Mortsel beschikken we over vier bedrijventerreinen. We hebben net iets meer dan 2.000 ondernemingen met een jaarlijkse groei van ongeveer 5%. De bedrijven zijn actief in diverse sectoren: naast een multinational als Agfa-Gevaert is er een groothandel in relatiegeschenken, een bedrijf dat instaat voor meet- en regelstations voor onder andere gas en CNG, tot een bierbrouwerij die lokaal bier brouwt en een bescheiden hopplantage heeft. In Mortsel is er – spijtig genoeg – weinig tot geen ruimte meer voor uitbreiding van de bestaande bedrijventerreinen. Enkel een mogelijke nieuw te ontwikkelen kmo-zone aan de luchthaven, R11, ligt op tafel.”
Koen Metsu: “In Edegem zijn er geen bedrijventerreinen, langs grote wegen vind je wel omvangrijke winkels en bedrijfsgebouwen. Er is een hoge concentratie aan bedrijven langs de Prins Boudewijnlaan en ook langs de Mechelsesteenweg is er een ondersteunend winkelaanbod. In Edegem is de dienstensector sterk vertegenwoordigd met heel wat bank- en verzekeringskantoren. Een aantal bedrijven telt een hoog aantal werknemers zoals Hansen Transmission, in het UZA alleen al verdienen meer dan 3.000 medewerkers hun brood.”
In Mortsel hebben net iets meer dan 2.000 ondernemingen een jaarlijkse groei van ongeveer 5%.
Horeca en kleinhandel
STERCK. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen op het niveau van de lokale economie? Heeft uw gemeente een specifiek beleid voor kleinhandel en horeca?
Koen Metsu: “In deze legislatuur willen we samen met onze adviesraad Lokale Economie het ‘Plan Bedrijvige Handelskern’ in het Edegemse centrum verstevigen. We hanteren hierbij een octopusmodel: een sterke handelskern met tentakels van handelsnederzettingen verspreid over het Edegemse grondgebied. We hebben ook oog voor de horeca. Uit trendanalyses blijkt dat consumenten steeds meer verwachten van winkelbeleving. We hebben niet de ambitie om van Edegem een regelrechte shopgemeente te maken, maar hebben wel oog voor de noden van onze Edegemse consument.”
Erik Broeckx: “Onlangs werd werktank!LEM opgericht. Deze werkgroep wil ervoor zorgen dat lokaal bestuur Mortsel en ondernemers van detailhandel, horeca, dienstverlening, e.a. onderling slagkrachtiger gaan samenwerken. Ook de leegstand wegwerken in het kernwinkelgebied is een prioriteit, tot net voor het coronatijdperk hebben we een groot deel van de leegstand kunnen wegwerken.”
Mobiliteit
STERCK. In hoeverre is mobiliteit een issue voor uw gemeente?
Erik Broeckx: “Mortsel is heel bereikbaar met het openbaar vervoer. We tellen maar liefst drie treinstations en er lopen twee tramlijnen door de stad. We zetten ook echt in op veilige fietspaden en beschikken nog over een grote ondergrondse parking in het centrum. In ons meerjarenplan namen we op om tegen 2030 een modal split te bereiken van 50/50: maximum 50% van de verplaatsingen per wagen, 50% te voet, per fiets of met het openbaar vervoer. Daarvoor rolden we een nieuw parkeerbeleid uit met aangepaste tarieven. We introduceren deelmobiliteitssystemen, werken aan een beter openbaar vervoer samen met onze partners binnen de vervoersregio Antwerpen, nemen initiatieven om het privéautobezit duurzamer en milieuvriendelijker te maken en we voorzien meer laadpalen voor elektrische auto’s.”
Koen Metsu: “Edegem heeft een unieke geografische locatie in de onmiddellijke nabijheid van A12, E19, E313 en een centrale ligging tussen Antwerpen en Brussel. Door de verkeersverdichting in en rond Antwerpen is mobiliteit de laatste jaren hoog op de Edegemse agenda komen te staan. In ons strategisch meerjarenplan 20-25 heeft mobiliteit dan ook een voorname plaats gekregen. We zorgen ervoor dat onze gemeente bereikbaar blijft. Het mobiliteits- en omgevingsbeleid zorgt voor een vlotte doorstroming van het verkeer op de grote assen en doorgangsstraten enerzijds, en voor verkeersveilige woonbuurten op maat van fietsers en voetgangers anderzijds. Een slechte doorstroming van het verkeer op de hoofdwegen zorgt immers voor sluipverkeer, wat op zijn beurt de leefbaarheid van de woonwijken aantast.”
Bestuurskracht
STERCK. Beschikt uw gemeente over voldoende bestuurskracht, gelet op het aantal inwoners? Kan een fusie of samenwerkingsverband met andere gemeenten tot meer bestuurskracht leiden?
Koen Metsu: “Edegem streeft een krachtdadig bestuur na door een slanke overheid. Volgend jaar zullen alle lokale besturen geconfronteerd worden met een minderinkomst uit de aanvullende personenbelasting. Nu reeds proactief denken om tot een oplossing te komen, is een must. Om ons doel te bereiken, onderzoeken we voortdurend allerlei pistes. Als we onze schaal willen vergroten, zullen we uitsluitend kijken naar gemeentes met hetzelfde DNA, dezelfde identiteit. Onze gemeente is een parel aan de Zuidrand. Onze missie is om dit te vrijwaren: een plek waar je je thuis voelt, waar je kan wonen, werken, spelen, ondernemen.”
Erik Broeckx: “Fusies van gemeenten komen sowieso meer en meer op de politieke agenda en worden gestimuleerd door de Vlaamse overheid. De toekomst zal uitwijzen waar wij eindigen. Moest een fusie alleen een financieel en economisch verhaal zijn, dan lijkt een grote fusie met een aantal gemeenten van de Zuidrand het beste theoretische model. Maar de sociale dimensie mag niet vergeten worden. Mensen houden vaak veel van hun dorp, hun gemeente, hun stad en zijn terecht kritisch voor fusies. Identiteit is ook hier een zeer belangrijke factor. Om een fusie te laten slagen, is een echt draagvlak bij de burger noodzakelijk. En dit is in mijn ogen nog niet echt aanwezig.”