Lokale tewerkstelling, levendige dorpskernen en het aantrekken van goed geschoolde, jonge arbeidskrachten. Het zijn slechts drie van de vele thema’s die als een rode draad door het gesprek met burgemeesters Rik Frans (Stabroek) en Dirk Van Mechelen (Kapellen) lopen. En hoewel hun gemeenten vaak sterk van elkaar verschillen, delen de burgemeesters één grote, gemeenschappelijke bekommernis: mobiliteit.
STERCK. In het noorden van Antwerpen, tussen de haven en de uitgestrekte bossen, recreatie- en natuurgebieden, liggen de dorpskernen van Kapellen en Stabroek. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van het economische landschap in jullie gemeenten?
Rik Frans: “Het klopt helemaal dat veel van onze inwoners tewerkgesteld zijn in de Antwerpse haven. In Stabroek werkt maar liefst 28% van de loontrekkenden in de haven. In absolute getallen gaat dat over 2.149 mensen. Dat zijn voornamelijk technici en arbeiders. Onze gemeente telt nog zo’n 35 landbouwers. 25 daarvan verdienen voltijds hun brood met veeteelt en akkerbouw. Op onze weilanden staan zo’n 2.600 runderen. Daarnaast zijn er enkele grote werkgevers gevestigd op ons grondgebied.
Aertssen, een belangrijke speler op vlak van bouw en infrawerken, grondverzet, afbraak, wegenbouw, kraanverhuur, transport en logistiek en de wereldbekende mouterij Dingemans zijn daar de bekendste voorbeelden van. Beide bedrijven deden recent nog grote investeringen dus er zit nog toekomstmuziek in dat verhaal.”
“We hebben niet bijzonder veel bedrijventerreinen en geen industriezones op ons grondgebied. Er zijn kmo-units op de Picolo-site en er is ruimte voor de maakindustrie, middenstanders en lokale ondernemingen op de site van Cubanatie. Daarnaast zijn er ook enkele business centers in Stabroek en deelgemeente Hoevenen waar bedrijven, ondernemers en freelancers kantoorruimte vinden. Ten slotte mogen we niet vergeten dat Stabroek een goed draaiende horecasector heeft en dat ook de Kalmthoutse Heide, die toegankelijk is vanuit Stabroek via het prachtige domein en kasteel Ravenhof een belangrijke toeristische impuls geeft aan onze gemeente.”
Dirk Van Mechelen: “Kapellen is een belangrijk winkelcentrum voor het noorden van de provincie. De retail én de horeca zijn dus belangrijke pijlers voor de lokale economie. Maar ook de industrie, productie, distributie en innovatieve diensten zijn goed vertegenwoordigd in onze gemeente. Dat komt omdat we sinds de jaren 80 expliciet inzetten op de ontwikkeling van kmo-zones. Zo realiseerden we door de jaren vier grote bedrijventerreinen: De Vloeiende, Kapelsestraat-West, Bosduin en De Klinkaard.”
“De zone Bosduin is de oudste bedrijvenzone. Daar investeerden we de afgelopen jaren veel in infrastructuur zodat productie- en distributiebedrijven en kmo’s daar nog vele jaren kunnen ondernemen. De Klinkaard, op de oude site van aannemingen Van Wellen is onze nieuwste zone met verschillende businessunits voor kleine ondernemingen. In totaal zijn er ongeveer 3.000 bedrijven op ons grondgebied. Daar zitten heel wat kleine en zeer gespecialiseerde bedrijven tussen, maar ook verschillende grote ondernemingen. Group Thys, een fabrikant van deuren en verdeler van vloeren, keukens en badkamers is daar één van. Er is dus heel wat werkgelegenheid in onze gemeente. Toch vindt ook een groot deel van onze loontrekkenden werk in de Antwerpse haven. Dat gaat over 21,3% of 1.907 inwoners. Ook heel wat CEO's van grote havenbedrijven wonen in onze gemeente.”
Levendige winkelcentra
STERCK. Jullie haalden reeds een aantal belangrijke thema’s rond lokale economie aan. Wat zijn tijdens deze legislatuur de belangrijkste speerpunten binnen dit beleidsdomein?
Van Mechelen: “Ondersteuning van lokale werkgelegenheid en de uitbouw van kmo-zones staan centraal in het lokaal economisch beleid van Kapellen. Het activeren van nieuwe gronden voor bedrijventerreinen zien we als de manier bij uitstek om lokaal ondernemerschap en tewerkstelling te stimuleren.
Het activeren van nieuwe gronden voor bedrijventerreinen zien we als dé manier bij uitstek om lokaal ondernemerschap en tewerkstelling te stimuleren.
Daarnaast zetten we ook in op het aantrekkelijk maken en houden van onze dorpskern voor winkeliers en middenstand. We zaten daar jarenlang met een probleem van bodemverontreiniging. Tussen 2009 en 2017 rolden we een ambitieus plan uit om dit grondig aan te pakken. We voerden een voorzichtig aankoopbeleid en sloopten verschillende eigendommen. Zo verscheen in centrum Kapellen een nieuw administratief- en dienstencentrum met een 70-tal serviceflats aan de zijkant van het dorpsplein. We realiseerden daar ook een parkeerplaats waarmee we het verkeer afleiden van het horecagebeuren in het centrum, rondom het plein.”
“Om de aantrekkingskracht van dat centrum te vergroten, investeren we veel in leegstandbestrijding. We stellen vast dat in onze winkelstraten een omschakeling plaatsvindt naar de diensteneconomie. Veel medische groepspraktijken zien Kapellen bijvoorbeeld als een centrale plaats van waaruit ze de noordelijke regio kunnen bedienen. Dit is een belangrijke dynamiek in onze strijd tegen de leegstand. Tegelijk willen we de positie van onze gemeente als koopcentrum voor de regio bestendigen. Daarom stelden we een fulltime expert lokale economie aan die nichezaken aantrekt en een kwalitatief winkelaanbod realiseert. Zo vestigden een gespecialiseerde kaaswinkel met degustatieruimte en een koffiebranderij zich al in onze gemeente.”
Frans: “Ook wij werken hard aan de heropleving van onze dorpskern. De winkels die vroeger in ons centrum aanwezig waren, zijn vandaag grotendeels verdwenen. Alleen de grote retailers blijven over. Omdat we terug de dorpslager en -bakker willen aantrekken en in het algemeen meer leven in het centrum willen brengen, vernieuwden we de dorpskern. We merken dat dit effect heeft. Ondertussen vond een mooie slagerij onderdak in een prachtig, oud en centraal gelegen pand. We blijven bouwen aan een breder en kwalitatief winkelaanbod. Stabroek is een gemeente met veel sportclubs en een goed gemeenschapsleven. Het is belangrijk dat er goede horecazaken zijn voor al deze verenigingen, hun leden en bij uitbreiding al onze inwoners en bezoekers.”
Gunstig gelegen, fijn wonen
STERCK. Een goed klimaat creëren voor bedrijven, winkels en horeca-ondernemers: dit staat centraal in het economisch beleid van jullie gemeenten. Met welke troeven trekken jullie deze mensen aan?
Frans: “Ik denk dat er weinig gemeenten in de regio rond Antwerpen zijn die zo gunstig gelegen zijn als de onze. Vanuit Stabroek geraak je gemakkelijk in de stad en verplaats je je snel naar Nederland en de Kempen. Er zijn goede uitvalswegen in alle richtingen. Maar ondanks deze goede mobiliteit blijft Stabroek een echte, landelijke gemeente met veel groen en goede fietsinfrastructuur. We liggen vlak bij het grenspark van de Kalmthoutse Heide, die dus ook vanuit Stabroek toegankelijk is. Het bloeiende verenigingsleven en de goede onderwijsinfrastructuur in onze gemeente is ook een belangrijke troef, niet alleen voor gezinnen die zich Stabroek komen vestigen maar ook voor zelfstandigen.”
Van Mechelen: “De geweldige mobiliteit is een troef die we delen met de buren van Stabroek. Kapellen is daarnaast ook een knooppunt voor trein- en busverkeer. Vanuit onze gemeente geraak je met het openbaar vervoer overal in de regio. Ook voor fietspendelaars hebben we een uitstekende infrastructuur. Zo loopt de fietsostrade door onze gemeente.”
“De lage fiscaliteit is een andere belangrijke troef. We heffen al jarenlang geen bedrijfsbelasting en kennen een laag kadastraal inkomen. Voor bedrijven scheelt dit toch een slok op de borrel. We hebben ook nog de ruimte voor bedrijven. Dat vind je vandaag toch ook niet overal. Daarenboven is het prachtig wonen in Kapellen. Maar liefst een derde van ons grondgebied is bosgebied. Dat stellen we maximaal open voor onze inwoners en bezoekers. Het groen en de rust zorgen voor een hoge levenskwaliteit aan de rand van de stad.”
Mobiliteitsproblematiek
STERCK. Dit zijn mooie troeven. Zijn er ook dingen die jullie ’s nachts wakker houden?
Van Mechelen: “Mobiliteit is een troef maar tegelijk ook de grootste uitdaging voor onze gemeente én voor onze buren. In onze achtertuin bevindt zich de haven en de op één na grootste petrochemische cluster ter wereld. Dat creëert een enorme verkeersdruk. Al het verkeer vanuit het noorden passeert door Kapellen en Stabroek en al het oost-westverkeer, van het hinterland naar de haven, komt hier ook langs.”
Frans: “De twee grote gewestwegen, A12 en N11, lopen dwars door Stabroek en eindigen in Kapellen op de noord-zuidas. Het gevolg? Immobiliteit en stilstand. Vanuit Stabroek of Kapellen ben je soms drie kwartier onderweg naar de haven of de aanpalende bedrijven. De oplossing voor dit mobiliteitsprobleem? Een verbinding tussen de N11 met aansluiting op de A12. Die oplossing ligt in principe klaar en komt er beter vandaag dan morgen. Met de plannen voor een nieuw logistiek park dat men wil bouwen voor de haven, zal die nood immers nog groter worden. Als we het daarnet over levenskwaliteit hadden, dan is deze verkeersproblematiek daar de grootste bedreiging voor. De verbindingsweg is essentieel om die permanente stroom van doorgaand verkeer door onze gemeente om te leiden en de levenskwaliteit van onze inwoners te garanderen.”
Van Mechelen: “De plannen voor die verbindingsweg, die voorlopig ‘NX’ heet, liggen al langer klaar. Al in 1995 begon ik met een werkgroep rond dit project. Zoveel jaren later zijn we er nog voor aan het vechten. Toch wordt dit project in grote mate gedragen door bedrijfsleiders, bevolking én politiek want de positieve impact ervan op de lokale werkgelegenheid kan erg groot zijn. Het biedt immers een antwoord op de stilstand die bedrijven vandaag dwingt om andere oorden op te zoek en jobs te verplaatsen.”
Omdat we terug de dorpslager en -bakker willen aantrekken en in het algemeen meer leven in het centrum willen brengen, vernieuwden we de dorpskern.
Zoeken naar harmonie en gekwalificeerde mensen
STERCK. Hoe kijken jullie naar de toekomst? Welke belangrijke ontwikkelingen zien jullie daar?
Frans: “Stabroek is een groeiende gemeente. Het is natuurlijk een erg goede zaak dat nieuwe mensen en jonge gezinnen zich hier komen vestigen. Tegelijk zorgt dat ervoor dat we, zeker in de toekomst, de harmonie tussen groen en bebouwing, zullen moeten bewaken. We moeten duidelijke afspraken maken rond waar en hoe er gewoond kan worden. Een verdere verdichting en verhoging van de woonzones dringt zich op om het landelijke karakter van onze gemeente te bewaren.”
Van Mechelen: “Dat geldt ook voor Kapellen. Ook onze gemeente kan mooie groeicijfers voorleggen maar de ruimte voor grote woonprojecten is er niet langer. In de toekomst zullen ook wij moeten inzetten op verdichting én op het creëren betaalbare wooneenheden. Ook dat is een aandachtspunt dat in de toekomst aan belang zal winnen. We moeten mensen immers de kans geven om in Kapellen te blijven wonen. Daarnaast zullen we de komende jaren moeten inzetten het uitbouwen van het onderwijsaanbod in onze gemeente. Wij zijn immers een wingewest van arbeidskrachten voor de haven. Dat willen we bestendigen en dat kunnen we alleen wanneer er voldoende gekwalificeerde mensen in onze gemeente te vinden zijn. Vandaag hebben we daar een tekort aan. In de toekomst moet dit veranderen. Onderwijs is daar uiteraard een belangrijke factor in.”