Eindeloos, moeiteloos en afvalloos: dat zijn de drie pijlers in de strategie van ETAP Lighting. De familieonderneming uit Malle gaat ermee de uitdagingen van de toekomst aan zoals de CO2-neutraliteit in 2050 en de eindigheid van onze grondstoffen. ETAP wil de toon zetten voor baanbrekende vernieuwing in de verlichtingsindustrie. Iets wat het bedrijf in het verleden al meermaals deed.
We zijn altijd innovatief geweest”, vertelt CEO Dominiek Plancke. “Door in te zetten op circulaire verlichting ‘as a service’, geven we een vooruitstrevend antwoord op de grootste maatschappelijke uitdagingen waar we vandaag en morgen voor staan. Vanzelfsprekend heeft dit een grote impact op alle facetten van ons bedrijf.”
In de geschiedenis van ETAP, die teruggaat tot 1949, is de geboren en getogen Bruggeling Dominiek Plancke nog maar de tweede externe CEO die niet vanuit het bedrijf doorgegroeid is. Al sinds 1989 bouwt hij aan een indrukwekkend parcours in de verlichtingsindustrie. Sinds 2018 zetelde hij in de Raad van Bestuur van ETAP. Een jaar later nam hij de taak van CEO op zich. In 2020 kondigde hij een nieuwe langetermijnstrategie aan. Een pandemie, een grondstoffencrisis en een oorlog later, leidt Dominiek Plancke het bedrijf door één van de grootste transformaties uit zijn geschiedenis.
Onze circulaire strategie is geworteld in de twee grootste uitdagingen van deze eeuw: klimaatverandering en grondstoffenschaarste.
We hadden met hem een gesprek over vernieuwing te midden van verregaande maatschappelijke omwentelingen, de rol van de onderneming in het ontwikkelen van oplossingen, de gevolgen daarvan voor bedrijfsprocessen, –structuren en businessmodellen, en het belang van familiale waarden in een veranderend, internationaal bedrijf.
Comfortabele en veilige werkomgevingen, wereldwijd
STERCK. ETAP kent een lange geschiedenis en was in het verleden actief in verschillende sectoren. Verlichting maakt daarvan deel uit, van kort na de oprichting in 1949 door Norbert Joris. Op welke markten is ETAP Lighting vandaag actief?
Dominiek Plancke: “ETAP Lighting ontwikkelt en produceert uitsluitend binnenverlichting voor de professionele markt. Dat gaat van kantoren en industriehallen tot scholen, zorginstellingen en zelfs indoor sportvelden. Naast algemene verlichting zijn we ook al vele jaren gespecialiseerd in noodverlichting voor alle mogelijke sectoren. Verlichting is altijd de kernactiviteit van dit bedrijf geweest. De vraag hoe we mensen een comfortabele en veilige werkomgeving kunnen bieden, is steeds ons vertrekpunt.”
STERCK. Jullie zijn al sinds 1960 gevestigd in Malle. Tegelijk is ETAP al heel lang internationaal actief. Welke activiteiten vinden er vandaag plaats in België en daarbuiten?
Dominiek Plancke: “Zowel de productie, als de R&D-afdeling als marketing zijn gevestigd in Malle. Dat is uiteraard uitdagend. Maar met oog op de toekomst en in het licht van onze langetermijnstrategie is dat van groot belang. Daarnaast hebben we in acht Europese landen verkoopsorganisaties: België, Luxemburg, Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Portugal en Zweden. In twaalf andere landen, voornamelijk in het Midden-Oosten en Azië, zijn we actief via lokale distributeurs en agenten. Onze internationale activiteiten zijn altijd gegroeid vanuit concrete vragen en projecten en de juiste match met de geschikte, kwalitatieve partners.”
Decennialang toonaangevend
STERCK. Innovatie zit in het DNA van ETAP, al sinds de beginjaren. Wat zijn de belangrijkste scharnierpunten geweest in de geschiedenis van het bedrijf?
Dominiek Plancke: “Een bedrijf zoals ETAP is continue in verandering. Met een geschiedenis van meer dan 70 jaar zijn er natuurlijk veel mijlpalen op te sommen. Maar er zijn toch een aantal momenten in onze geschiedenis geweest die bepalend waren en waar we toonaangevend zijn gebleken.
Al vanaf 1970, toen ETAP de eerste armaturen voor noodverlichting op de markt bracht, is het bedrijf toonaangevend in dat marktsegment. De talrijke realisaties bewijzen dat noodverlichting mooi en discreet kan zijn. De armaturen combineren een minimalistisch design met duurzaamheid en een uitgekiende lichttechniek. Ook in de ontwikkeling van functionele verlichtingsoplossingen was ETAP mijlenver voor op de concurrenten. We ontwikkelden optieken die vele malen beter en energiezuiniger waren dan anderen. ETAP was toen al bijzonder sterk in het vinden van een optimaal evenwicht tussen comfort, prestatie en verbruik. Daarnaast ontwikkelen we al sinds 1987, wat toch vroeg was in de sector, controle- en regelsystemen Dat begon met de AST (Automatic Self Test) voor noodverlichting. Vandaag zijn dat complete, geautomatiseerde en computergestuurde systemen, vaak voor meerdere gebouwen.
Tenslotte zijn we vanaf het begin toonaangevend in de omschakeling naar led. In 2003 bracht ETAP als een van de eersten een noodverlichtingsarmatuur met led op de markt. In 2010 volgde de algemene verlichting. Die technologie is absoluut disruptief. Waar andere lichtbronnen goed scoorden op één of twee van de drie keuzebepalende criteria: levensduur, energie-efficiëntie en lichtkwaliteit, scoort led goed op elk van die drie. Maar hoewel van ledverlichting gezegd wordt dat het eeuwig meegaat, verliezen de meest producten na 50.000 uren, 30% van hun lichtkwaliteit. ETAP-verlichting, zal na dezelfde gebruiksduur slechts 3% verliezen.”
De voordelen van C-LaaS nemen exponentieel toe naarmate de gebruikstermijn verlengd wordt.
Eindeloos, moeiteloos, afvalloos
STERCK. Vandaag klinkt de roep naar innovatie luider dan ooit. Klimaatverandering, grondstoffentekort, prijsstijgingen: de uitdagingen zijn enorm. Jullie willen daar een antwoord op bieden. Wat zijn de belangrijkste pijlers in die strategie?
Dominiek Plancke: “Onze strategie is geworteld in twee ‘mega challenges’ van deze eeuw. Dat is enerzijds de klimaatverandering en de Europese ambitie om tegen 2050 CO2-neutraal te zijn. Anderzijds is dat de eindigheid en dus toenemende schaarste van onze grondstoffen. Om de klimaatambities te halen moeten we massaal renoveren. Maar daarvoor gaan we ook massaal beslag leggen op onze grondstoffen. De oplossing ligt in circulariteit. Dat is de kern van onze strategie en die vertalen we naar drie stappen: eindeloos, moeiteloos en afvalloos.
Eindeloos, omdat elk product zo lang mogelijk moet meegaan en economisch relevant blijven voor de gebruiker. Zo kunnen onze klanten genieten van energie-efficiënte verlichting gedurende de ganse economische levensduur. Tenslotte is elke verlichting die niet gemaakt moet worden, de meest milieuvriendelijke verlichting. Moeiteloos, omdat we onze producten zo moeten maken dat ze gemakkelijk te herstellen zijn. Afvalloos, omdat onze verlichting aan het einde van haar levenscyclus, maximaal gerecycleerd moet kunnen worden. Daar moeten we uiteraard al van bij het begin van het ontwerpproces rekening mee houden.”
Refurbished, circulair en ‘as a service’
STERCK. Hoe hebben jullie producten en diensten aangepast aan deze nieuwe strategie? Of hoe zetten jullie ze nu op een andere manier in de markt?
Dominiek Plancke: “Wat ons betreft, is duurzame verlichting circulair. We moeten verder gaan dan louter het bannen van bepaalde schadelijke grondstoffen of het recycleren van materialen. We moeten volop inzetten op de renovatiemarkt. ETAP Lighting gelooft in wat we ‘refurbished renoveren’ noemen: alleen weghalen en vervangen wat nodig is. Zo besparen we tot 60% staal en gebruiken we tot 80% minder verf in onze verlichting. Een bijkomend voordeel is dat je zo veel minder invasief kan renoveren. Je hoeft immers geen plafonds meer te beschadigen om verlichting te vervangen.
Dat impliceert wél dat we onze verlichting modulair moeten ontwerpen en produceren. Daarvoor vertrekken we vanuit een platform. Zo kunnen we zoveel mogelijk dezelfde componenten gebruiken in verschillende producten. Dat is uiteraard een grote verandering. Tegelijk blijven oplossingen op maat noodzakelijk. Die combinatie is uitdagend. Daarom is het een enorm voordeel dat we onze R&D en productie hier in België hebben: zo kunnen we snel en op maat specifieke oplossingen aanreiken.
Om die circulaire benadering breed in de markt te kunnen zetten, zijn we er bovendien van overtuigd dat we als producent eigenaar moeten blijven. Eigenaarschap is de sleutel. Vandaar dus het concept C-LaaS, of Circular Light as a Service. Verlichting als een dienst, niet langer als product. Zo behouden wij controle over de cirkel en kunnen we die maximaal sluiten. En zo blijven wij verantwoordelijk over wat we zeggen dat we aanbieden. Eigenlijk sluiten we ons daarmee aan bij de evolutie van aankoop naar gebruik die je ook elders in onze samenleving ziet. Denk bijvoorbeeld aan de verschillende vormen van deelmobiliteit.”
STERCK. Light as a Service, kan je dat even toelichten? Hoe gaat dat precies in zijn werk?
Dominiek Plancke: “Kort gezegd komt het erop neer dat onze klanten op periodieke basis een huurprijs betalen voor het gebruik van hun verlichting. Wij ontzorgen hen dan van a tot z. Dat betekent dat wij een volledige verlichtingsstudie doen op maat van elke activiteit die bij onze klant plaatsvindt. Daarnaast zorgen wij ook voor financiering, installatie en onderhoud: alles zit vervat in de huurprijs. Aan het einde van de rit, dat is doorgaans 10 jaar, zijn er verschillende opties. De klant kan kiezen voor een nieuw onderhoudscontract of een refurbishing. Maar hij kan evengoed beslissen om de verlichting over te nemen of ze te laten verwijderen, waarop wij ze dan zullen recycleren."
"De kwaliteit van onze producten is zodanig groot waardoor wij, in tegenstelling tot veel van onze concurrenten, niet terugdeinzen voor het afsluiten van langetermijncontracten. Een contract van tien jaar, met een optie tot verlenging tot vijf of tien jaar, zijn formules waar onze klanten steeds vaker voor kiezen. Meer nog, de voordelen ervan nemen exponentieel toe naarmate de gebruikstermijn verlengd wordt. De total cost of ownership ligt op lange termijn veel lager. C-LaaS zorgt er dus voor dat de waarde van wat wij aanbieden nog beter tot zijn recht komt voor onze klanten.”
Interne transformaties
STERCK. Deze omwentelingen hebben ongetwijfeld een erg grote impact op de interne organisatie, structuren en processen binnen ETAP Lighting. Waar zijn die veranderingen het meest voelbaar?
Dominiek Plancke: “Eigenlijk is het hele bedrijf getransformeerd onder invloed van deze nieuwe strategie en aanpak. Ten eerste vereist een transformatie een aangepaste benadering van de markt. Waar we vroeger onze producten voorschreven via studiebureaus, verkopen we nu producten en diensten rechtstreeks aan de eindgebruiker. Dat vereist een nieuwe benadering en nieuwe competenties. Ook in onze R&D afdeling gooiden we het over een andere boeg. We stapten over op ‘agile development’ om flexibel in te kunnen spelen op de noden van onze klanten. We introduceerden ‘agile teams’ waarin kennis vanuit verschillende departementen gecombineerd wordt."
Een sterke familiale verankering maakt het mogelijk om op lange termijn te denken mét aandacht voor het DNA van het bedrijf.
"Tegelijk investeerden we veel in de snelheid en wendbaarheid van ons productieapparaat. Een snelle en flexibele productontwikkeling heeft immers een ‘quick response manufacturing’ om daadkrachtig te kunnen zijn. Ten slotte zijn we nog meer dan vroeger heel verticaal geïntegreerd en beheersen en beheren we de volledige keten van begin tot eind.”
STERCK. Na enkele moeilijke jaren en een herstructurering, rechtte ETAP in de jaren voor corona opnieuw de rug. Is de impact van de ingrijpende veranderingen die jullie doorvoerden en de grote investeringen die jullie deden, en die bovendien vrijwel helemaal samenvielen met de pandemie, vandaag al merkbaar in de cijfers?
Dominiek Plancke: “Vanzelfsprekend zijn we serieus geïmpacteerd geweest door corona. In 2019 realiseerden we in België 10% van onze omzet vanuit C-LaaS. Maar als je daarvoor bij de eindgebruiker aanwezig moet zijn terwijl meer dan een jaar lang niemand op kantoor is, dan valt dat natuurlijk helemaal weg. De coronajaren waren dus moeilijk, maar vandaag zien we dat dit verhaal opnieuw flink wat momentum krijgt. We kunnen nu opschalen en uitbreiden. De toekomst ziet er goed uit voor circulaire verlichting as a service.”
Familiale verankering
STERCK. ETAP Lighting is nog steeds een familiebedrijf. In welke mate is dat volgens jou bepalend voor het succes van de circulaire strategie?
Dominiek Plancke: “In het geval van ETAP was voor de familiale aandeelhouders doorheen al die jaren ondernemerschap duurzaamheid een vaste waarde. Circulariteit maakt voor de familiale aandeelhouders de cirkel van de duurzaamheid echt rond. De familie Joris is vertegenwoordigd in de bestuursstructuren, en is ook actief in de operaties. De brede familie wordt op regelmatige tijdstippen betrokken bij het bedrijf en er is echt een enthousiasme voor deze circulaire strategie. Door de sterke familiale verankering, een goede samenwerking met externe vertegenwoordigers, zoals mezelf en good governance op alle niveaus van het bedrijf is het mogelijk om op lange termijn te denken en werken mét aandacht voor het DNA van het bedrijf. En dat is nodig om de circulaire visie en strategie waar te maken.”