Wat me de afgelopen zomer bijzonder is opgevallen, is de grote hoeveelheden boetes opgelegd aan financiële instellingen wegens het niet in regel zijn met de preventieve witwaswetgeving. Wie de financiële pers volgde, weet dat BNP Paribas Fortis een boete van 15 miljoen euro werd opgelegd door de sanctiecommissie van de Nationale Bank. Een boete die het resultaat is van een onderhandeling. Daarbij valt het bijzonder op dat de boete sinds het nieuwe boetesysteem in de antiwitwaswetgeving significant hoger is dan enkele jaren geleden toen deze geplafonneerd was op 1,25 miljoen euro. Maar dan nog bleek dat de rechtsopvolger van Fortis Bank er vele malen beter vanaf kwam dan Deutsche Bank. Die moest meer dan een dozijn maal 15 miljoen euro boete ophoesten in de V.S. omdat er onvoldoende maatregelen werden genomen om het toezicht op witwassen van geld te verbeteren. In 2018 betaalde ING Bank in Nederland in een schikking met het OM een bedrag van 775 miljoen euro en in 2021 betaalde ABN Amro een schikking van 480 miljoen euro. Ook meer recent bleek dat Crelan op ramkoers ligt met de toezichthouders wegens onvoldoende verificatie van internationale sanctielijsten, hoewel het zich als een lokale speler ziet.
In een eerste benadering zou u kunnen denken dat dit een ver-van-ons-bedshow is. Maar toch is het dat niet. Niet, omdat u werknemer bent van een financiële instelling of u er aandeelhouder van bent. Wel, omdat de sancties opgelegd aan deze financiële instellingen in weze zullen leiden tot nieuwe verplichtingen in ons dagelijks leven, zoniet dan toch voor onze financiële hygiëne. Op de keper beschouwd worden sancties opgelegd aan de financiële instellingen, omdat zij hun cliënten onvoldoende verplichten of dwingen tot financiële transparantie. U hoeft geen helderziende te zijn om te beseffen dat financiële instellingen de komende tijd bijkomend druk zullen uitoefenen op de maatschappij om bijkomend informatie te verschaffen. Die druk zal als eerste gevoeld worden bij onze accountants. Zij zullen nog veel meer dan voorheen informatie moeten aanreiken. Laat het nu net zo zijn dat cijferberoeper een knelpuntberoep is. En bovendien vandaag al geplaagd wordt door een buitenissige omvang aan administratieve verplichtingen. Uiteraard zal iedereen die beroep doet op een accountant het wel voelen in zijn portemonnee. Maar de druk zal ook opgevoerd worden rechtstreeks ten aanzien van iedere bankgebruiker om meer, sneller en preciezer informatie aan te reiken. U zal nog meer dan vandaag het gevoel krijgen dat er naar de kleur van uw onderbroek wordt gevraagd.
En dat het de overheden ten aanzien van de ondernemers menens is, bleek overigens al deze zomer. Of wat te denken van het persbericht dat reeds ruim 4.000 boetes uitgeschreven werden ten aanzien van ondernemingen die niet in orde waren met het UBO-register. Of eenvoudig gezegd, die niet voldoende informatie verstrekten met betrekking tot hun aandeelhoudersstructuur.
En toch zal deze zomer niet de heetste blijken. Dat staat zo in de sterren geschreven. Immers volgend jaar, in 2024, zal het FATF de voorbereiding starten voor een nieuwe evaluatie van de implementatie en toepassing van de antiwitwaswetgeving in België. Deze dient in 2025 afgerond te worden. Bij een gelijkaardige controle in 2015 werd België op de vingers getikt voor het feit dat er onvoldoende handhavingsmaatregelen getroffen werden. Een goed verstaander begrijpt daaruit dat er onvoldoende boetes werden opgelegd. Wetgeving zonder effectieve sancties blijft dode letter, is de filosofie.
Moraal van het verhaal is dus dat men niet mag denken dat de sancties worden opgelegd aan de banken. In weze worden die sancties opgelegd aan ons allen. Met enige zin voor ironie, maar zonder zin voor overdrijving, mag worden gezegd dat de witwaswetgeving een nieuwe overtreffende trap van “bang” gecreëerd heeft. Dat lijstje moet dus vanaf nu luiden: bang, banger … bank.