Voortrekkers

De bouwsector staat op een scharniermoment. De afgelopen jaren zijn tienduizenden jobs verloren gegaan en voor 2015 is het opnieuw bang afwachten. Maar Limburg blijft niet bij de pakken zitten. Met de bouw van de Construction Academy en een allesomvattend transformatieproces wil de Confederatie Bouw Limburg koploper zijn om de concurrentiekracht bij haar bouwbedrijven te versterken.

Het afgelopen jaar mocht Chris Slaets zijn voorganger Rik Mondelaers opvolgen aan de top van de Confederatie Bouw Limburg. Geruggesteund door zijn voorzitter Erik Keijers (Grizaco) staat hij als algemeen directeur voor de enorme uitdaging om het tij in de sector te helpen keren. 

STERCK. Het is niet evident om een monument als Rik Mondelaers, 25 jaar lang het gezicht van de sector in Limburg, op te volgen? 

Keijers: “Rik heeft natuurlijk een enorme ervaring, knowhow en netwerk in de sector. Toen hij te kennen gaf met pensioen te willen gaan, hebben een aantal mensen binnen de raad van bestuur Chris getipt als zijn opvolger. We kenden hem van zijn werk op nationaal vlak en in Vlaams-Brabant. Uiteindelijk zijn we na heel wat gesprekken tot een akkoord gekomen. Zijn managementstijl verschilt sterk van die van Rik, maar ik ben ervan overtuigd dat ook Chris een grote impact zal hebben op de toekomst van onze sector. De samenwerking verloopt goed. Binnen 25 jaar kunnen we wellicht ook over hem zeggen dat hij een monument was (lacht).”

Slaets: “Ik ben binnengekomen in een organisatie die zeer goed gestructureerd is en die bijna 100 jaar bestaat. Het fundament en het huis staat er. Het is aan mij om daar een stuk nieuw elan aan te geven en frisse ideeën in te brengen. De samenwerking met mijn directiecomité lukt bijzonder goed waarin onze voorzitter een grote verdienste heeft. Je moet het maar doen om een 12-tal ondernemers met elk hun eigen visie op dezelfde lijn te krijgen. De raad van bestuur en het directiecomité zetten de grote lijnen uit en het is aan ons om dat in de praktijk en in doelgerichte projecten om te zetten.”

Transformatie bouw

STERCK. Erik, u bent nu 5 jaar voorzitter. Met de Construction Academy en de Transformatie Bouw Limburg staat u voor de grootste uitdagingen tot nu toe?

Keijers: “Ik heb altijd al een groot verantwoordelijkheidsgevoel gehad, dus daar heb ik geen schrik voor. Er zijn heel veel leden die mee hun schouders onder die projecten willen zetten en we hebben ook nog veel aan Rik die zich nog mee engageert voor beide projecten. Gezien de economische situatie is het absoluut noodzakelijk om de bouw een nieuw elan te geven zodat er meer activiteiten, producten en innovaties worden gecreëerd en onze bedrijven zich daarop kunnen enten en werkgelegenheid kunnen creëren.” 

Bouwbedrijven kampen met 10 tot 15% faalkosten, dat moet beter.

Slaets: “We werken eraan dat onze bouwbedrijven performanter en flexibeler worden om de uitdagingen die op hen afkomen beter aan te kunnen en een voorsprong te nemen ten opzichte van de concullega’s. Dat is onze insteek. We willen hen meepakken in dat denkproces, en nieuwe trends en visies meegeven. Iedereen spreekt over bedreigingen, maar ik denk dat veel bedrijfsleiders die op een goede manier bezig zijn, vooral kijken naar de uitdagingen en de kansen voor de toekomst.” 

Keijers: “Uit studies weten we dat bouwbedrijven gemiddeld met 10 tot 15 procent faalkosten kampen. Als je daar 5 procent van kan vermijden dan heb je 5 procent meer rendement. Dat is enorm belangrijk. We willen op dat vlak voorloper zijn. Limburg is altijd een bouwprovincie geweest.”

Slaets: “Ik denk dat we ook een provincie zijn waar ondernemers elkaar erkennen, respecteren en appreciëren. De bedrijven die bijvoorbeeld ingeschreven hebben voor de aanbesteding van de Construction Academy zijn praktisch allemaal Limburgse bedrijven met een Limburgs bouwteam en Limburgse onderaannemers. Die samenwerking maakt hun sterker. Met de transformatie bouw moeten we onze sector voor een stuk opnieuw lanceren. Er zijn tal van uitdagingen. Heel wat opdrachtgevers kijken bijvoorbeeld nog steeds naar de goedkoopste offerte. We proberen dat roer om te gooien en hen te leren kijken naar de economisch meest voordelige offerte. Deze wordt niet alleen bepaald door de kostprijs.” 

Keijers: “Dat is één van mijn stokpaardjes. Ik kom uit de wegenbouwsector waar men er nog steeds van overtuigd is dat men met een standaardbestek de laagste prijs kan krijgen en dat op die manier alles perfect in orde is. Dat is dus niet zo. Aannemers moeten op die manier lager en lager inschrijven om werk te krijgen en dat moeten ze dan achteraf proberen goed te maken in de uitvoering. Zo creëer je spanningen met de opdrachtgevers.”

STERCK. Het wettelijk kader moet volgen op dat vlak?

Keijers: “Voor mij is er een heel simpele oplossing. Ga een resultaatsverbintenis aan en kies voor degene die de meest gemiddelde prijs heeft. Dan telt een aannemer niet om de laagste prijs te hebben. Ik ben ervan overtuigd dat de kwaliteit een heel stuk omhoog zal gaan.”

Slaets: “De huidige regering heeft alvast aangegeven dat ze nu ook die richting wil uitgaan. Dat is een hoopvol signaal.” 

Construction Academy

STERCK. Waarom is die Construction Academy zo belangrijk?

Keijers: “De Construction Academy is in feite een ‘triple helix’ waarin onze sector samenwerkt met het onderwijs en de politiek. De universiteit gaat naast ons bijvoorbeeld een betonapplicatiecentrum bouwen waar ze aan R&D gaan doen voor de betonindustrie. Het geheel moet de belichaming worden van het transformatieproces van de bouw. Ik zetel ook in het ondernemersplatform. Daar leer je dat er omkaderende maatregelen van de politiek moeten komen qua infrastructuur. Anders krijg je de buitenlandse bedrijven en multinationals onmogelijk naar Limburg.”

Slaets: “Die omkaderende maatregelen zijn van cruciaal belang om ondernemers vertrouwen te geven. Zo lang er geen standvastige langetermijnvisie is twijfelen de ondernemers om te investeren. Als de regels constant veranderen kan er geen vertrouwen groeien. De Construction Academy moet je zien als een omkaderend geheel om knowhow te bundelen vanuit de bouwsector, R&D en de overheid. Het gebouw is daar een visualisatie van. Bijkomend willen we een community bouwen door aan te geven dat de bouw bij ons een thuis heeft. We willen een ontwikkelaar van bestaande ideeën en een incubator van nieuwe ideeën zijn, en deze verspreiden over de hele sector.” 

STERCK. Hoe moeilijk was het om als werkgeversorganisatie een keuze te maken in bouwpartners?

Keijers: “We hebben een uitgebreide jury samengesteld. Ook omdat we met EFRO-middelen werken en we sowieso zo objectief mogelijk wilden blijven. De organisatie van Vlaanderen Bouwt heeft de jury gecoördineerd en voorgezeten. Daarin zaten professoren van de universiteiten van Gent, Leuven, Hasselt, en deskundigen van het WTCB, Stedibo, de gemeente Diepenbeek, … De Confederatie zelf was vertegenwoordigd door drie mensen. Het was mijn taak om een synthese te maken van het geheel. We hebben bepaalde criteria vooropgesteld en een aantal projecten hebben daar zeer goed aan voldaan.” 

Slaets: “Vanuit het directiecomité en de raad van bestuur hebben we op voorhand gesteld dat we geen klassieke aanbestedingsformule wensten, maar wel een ‘design & build’-formule. Daarmee stimuleerden we onze aannemers om met een creatief, innovatief voorstel te komen waarbij we niet uitsluitend rekening houden met de prijs maar ook met factoren zoals creativiteit, energienormen, toegankelijkheid, … Dat heeft in de finale tot drie projecten geleid die zeer hoog scoorden in vergelijking met onze eisenbundel en ons bestek dat al zeer zwaar was. De keuze was niet gemakkelijk, maar uiteindelijk wel unaniem.”

Nieuw financieringsmodel

STERCK. Intussen heeft de bouwsector het nog steeds zeer moeilijk. Sinds 2012 zijn er 17.000 Belgische jobs verloren gegaan? 

Slaets: “We zitten nu op een scharniermoment. De sector heeft nood aan een nieuw financieringsmodel. Alle overheden kampen immers met een acuut gebrek aan middelen. Daarnaast moeten we de concurrentiekracht van onze bedrijven versterken met een loonlastenverlaging van 6 euro per uur per persoon. Vanuit de werkgevers én werknemersorganisaties hebben we daarvoor in juli een duidelijke vraag neergelegd. 

En bijkomend vragen we voor een dwingende investeringsnorm voor overheden van minimaal 3 procent van het BNP, zoals dat ook in de ons omringende landen het geval is.” 

STERCK. U pleit er ook voor om naar een andere manier van financiering te gaan voor bouwprojecten?

Slaets: “We moeten daar creatief in durven zijn. We kunnen niet alle heil verwachten van PPS-projecten maar moeten durven kijken naar het werken met erfpacht of met concessies, ook in de woningbouw. Zo kunnen we de privé meer betrekken bij de financiering van projecten. Daarvoor kunnen we voor een stuk de mosterd in het buitenland halen. De overheid moet niet alles blijven reguleren.” 

“Uit studies blijkt dat er tussen dit en 2050 in België ongeveer een miljoen bijkomende woningen nodig zijn. Tot 2020 moeten er dus 47.000 woningen per jaar bijkomen. Hoe moeten we daarmee omgaan? Moet dat altijd via een klassieke financiering van een gezin met een hypotheeklening, zoals we dat tot nu toe kennen? Of kunnen er andere constructies komen? Moet de grond bijvoorbeeld altijd eigendom van het gezin zijn? We moeten daar creatief in durven denken.” 

Keijers: “Bouwen wordt duurder en duurder voor een gezin. We moeten ook evolueren naar kleinere en meer flexibele woningen. Die vraag zal groeien. Daar moeten we als sector op kunnen inspelen. Zo kan het ook betaalbaarder worden.” 

Concurrentiekracht versterken

STERCK. In juli is er een pakket van 40 maatregelen aangekondigd om onder meer de sociale dumping aan te pakken?

Slaets: “Dat is een aardverschuiving, al is het nog de vraag wat Europa erover gaat zeggen. Het is de allereerste keer dat we als sector samen met de werknemersorganisaties en de overheid een pakket van 40 maatregelen goedkeuren waar we met z’n allen achterstaan. Eindelijk hebben we een plan voor eerlijke concurrentie. Dat is de grote boodschap. Maar het is niet omdat er een plan is, dat we er al zijn. Veel, zo niet alles, hangt af van de uitvoering. Er zullen koninklijke besluiten moeten geschreven worden. Bovendien moet de 6 euro loonlastverlaging er komen waarvoor een engagement gegeven is. Als het plan in zijn totaliteit uitgevoerd wordt, zetten we een flinke stap vooruit. En dan kunnen we als sector ons ook engageren voor bijkomende arbeidsplaatsen.” 

Tot 2020 moeten er 47.000 woningen per jaar bijkomen.

Keijers: “Het probleem is dat sociale bijdragen nog steeds betaald worden in het land van domicilie. Zolang die bijdragen een stuk lager liggen dan in België krijg je enorme prijsverschillen. Daar moet aan gewerkt worden. Uiteindelijk worden alle mensen die hun job verloren zijn ook betaald door de belastingbetaler. Men kan beter investeren in maatregelen om hen terug aan het werk te krijgen zodat ze toegevoegde waarde kunnen creëren.” 

Slaets: “Sinds 2008 zijn er in de Europese bouwsector ongeveer 2 miljoen banen verloren gegaan. De bouw heeft het zwaarst geleden onder economische crisis. We hebben altijd een voortrekkersrol gehad. Als de bouw het goed deed, ging het ook goed met de economie. We vormen het hart ervan. Dat hart heeft nu dringend een zuurstofkuur nodig.” 

Slaets: “Daarnaast is ook de uitvoering van het plan Juncker erg belangrijk. Daarmee willen de verschillende overheden in Europa 315 miljard investeren. Het moet als een hefboom fungeren. De privé moet daarop aansluiten en dat bedrag nog fors hoger brengen. Juncker heeft letterlijk gezegd dat er in België met de Confederatie Bouw een belangrijk lokaal verankeringspunt bestaat waarmee men bepaalde initiatieven kan koppelen. Wij moeten nu met projecten over de brug komen en we stimuleren onze leden ook op dat vlak. Maar daarvoor moeten zoals gezegd ook de randvoorwaarden door de overheden ingevuld zijn. Dan is het plan Juncker een schitterend plan.”