Kinrooi heeft een rijk agrarisch verleden. Al eeuwenlang staat de gemeente met haar landbouwbedrijvigheid symbool voor een van de meest vruchtbare gebieden in de regio. Het innovatieve Agropolis-project breidt nu ook een duurzaam vervolg aan die rijke geschiedenis met een incubator, een bedrijventerrein en 30 ha beschikbare grond. STERCK sprak met burgemeester Jo Brouns en businessmanager Kristof Das.
Agropolis is enkele jaren geleden opgericht, maar verwelkomt vanaf dit najaar de eerste bedrijven. Het mikt op ondernemers die een uniek, innovatief concept in huis hebben, en/of een meerwaarde kunnen bieden aan de andere aanwezige bedrijven op het domein of in de regio. Dit kunnen land- of tuinbouw gerelateerde bedrijven zijn, maar ook bedrijven die in eerste instantie weinig affiniteit vertonen met land- of tuinbouw. Het project wil de 'broed- en kiemkamer' voor de land- en tuinbouw van morgen worden.
“Met meer dan 100 landbouwbedrijven is landbouw met voorsprong de belangrijkste tak in onze gemeente”, zegt burgemeester Jo Brouns. “We zijn daarin altijd vooruitstrevend geweest. Door de ontgrinding in onze streek hebben we steeds de relatie met water gezocht. De eerste transitie in landbouw was mogelijk dankzij een uniek irrigatienetwerk van 85 km aan leidingen dat tussen de 2.500 en 3.000 ha akkers kan beregenen. In Kinrooi kunnen we het letterlijk op elk moment laten regenen. Daardoor hebben we de landbouw op een bijzondere manier kunnen hervormen. Van de klassieke veeteelt naar groenten. Het groentenverwerkend bedrijf Noliko in Bree is één van de bekendste exponenten daarvan. Dankzij de goede kwaliteit van grond en water kunnen we hier meer dan 30 verschillende soorten groenten telen.”
STERCK. De landbouw kreunt onder de lage prijzen en staat nu voor een nieuwe transitie?
Jo Brouns: “Na de ontgrinding van bijkomend 75 ha landbouwgrond in het gebied 'Boterakker' ontstond er een nieuwe opportuniteit om het gebied weer aan te vullen en terug te geven aan de oorspronkelijke bestemming. We hebben dat enigszins anders ingevuld door de waterplas iets groter te laten waardoor we er een Olympische driehoek ontstaat waarin gezeild kan worden. Het geld dat we uitspaarden door slechts 40 ha aan te vullen, hebben we in een fonds gestopt waarmee we de motor kunnen zijn van de vernieuwing van de landbouwsector. Dat was een bewuste keuze. De sector staat de laatste jaren immers meer dan ooit onder druk en schreeuwt om innovatie.”
Focus op innovatie
STERCK. Hoe zijn jullie tewerk gegaan?
Brouns: “We hebben de vzw Boterakker opgericht met vertegenwoordigers van de landbouw, de gemeente, het herstructureringscomité en de grindsector en die hebben dan Agropolis boven het doopvont gehouden. Het wordt de nieuwe broed- en kiemkamer voor land- en tuinbouw in heel brede zin. De VZW Boterakker ging onlangs in zee met LRM om Agropolis operationeel echt van start te laten gaan. Het terrein kunnen we uitrusten met middelen van het herstructureringscomité dat na de ontgrinding de nabestemming moet organiseren. Van Vlaanderen hebben we de erkenning gekregen om een incubatiecentrum op te richten en ook de provincie biedt hierin de nodige ondersteuning. We willen de lokale bedrijven, maar ook de ondernemers in een ruimere regio, ideeën helpen opdoen om hun rendabiliteit en performantie te verhogen door te innoveren. Agropolis wil helpen om business te ontwikkelen: van groenten telen tot vis kweken, machines ontwikkelen, de studie van algen, insecten, …”
Unieke activiteiten
STERCK. Op welk soort bedrijven mikken jullie?
Kristof Das: “Het gaat enerzijds over bedrijven die in onze regio of zelfs Vlaanderen nog niet actief zijn of niet bestaan zoals bijvoorbeeld Fish 2 Be. Dat is een snoekbaarsbedrijf dat pootvis kweekt. Van eitjes tot visjes van 30 gram om ze daarna verder te verkopen aan afmesters. Het is een activiteit die heel fragiel en uniek is en in Europa veel gevraagd wordt. Ze zijn nu al aanwezig vlak naast de site in een omgebouwde kippenstal. Het gesloten systeem waarin verschillende seizoenen nagebootst worden, maakt het mogelijk om het hele jaar door pootvis aan te leveren. LRM participeert mee in het bedrijf.
In Kinrooi kunnen we het op elk moment laten regenen.
Een ander voorbeeld is Storm Seeds, een zaadveredelingsbedrijf. Het is bij ons actief met proefvelden waar ze zoeken naar nieuwe rassen van erwten, bonen, soja en prei. Soja is een heel nieuw gewas in de regio dat vooral van Zuid-Amerika komt. Als je dat op een efficiënte manier hier kan oogsten zet je alleen al op ecologisch vlak een belangrijke stap vooruit. Ook Yacon is een goed voorbeeld. Dat is een project via het Groenten-innovatiefonds waarin knolgewassen uit de Andes onderzocht worden. Nog andere voorbeelden kunnen gaan in de richting van het faciliteren van onderzoek waardoor de efficiënte van landbouw verhoogd wordt of nieuwe producten ontwikkeld worden.”
STERCK. Waarom is die innovatie in landbouw zo broodnodig?
Das: “De klassieke landbouw is een bulkproductie waarbij je voor je input sterk afhankelijk bent van marktprijzen, en voor je output van wat er op de wereldmarkt gebeurt. En die staat heel erg onder druk. Landbouwers kunnen enkel proberen om hun kosten maximaal te drukken en zo efficiënt mogelijk te produceren. Wij helpen hen onder meer om nieuwe activiteiten en alternatieven te ontwikkelen die ook rendabel kunnen zijn.”
Brouns: “Die dubbele functie is belangrijk. Er is het bedrijventerrein waar activiteiten en tewerkstelling gegenereerd moeten worden. Maar de incubator zorgt ervoor dat we de lat hoger kunnen leggen en permanent kunnen zoeken naar vernieuwing. Hoe kan een landbouwer nog meer rendement halen uit zijn akker? Hoe kan het zaaien en oogsten performanter gebeuren? Kunnen we nieuwe gewassen kweken die resistent zijn tegen bepaalde ziektes? Het is een totaalverhaal. Het delen van kennis met de bedrijven moet een belangrijk punt worden zodat ze kunnen inspelen op de actuele noden.”
Das: “We hebben het grote voordeel dat we elke fase van een bedrijf kunnen onderbrengen in Agropolis. Van flexwerkplek tot kantoor, bedrijfshal of units. Elk bedrijf kan ook een perceel op maat gebruiken op onze site; van 1.000 m2 tot enkele hectare. We hebben bewust geen perceelindeling gemaakt omdat we nu nog niet weten wat de specifieke behoefte van de bedrijven zal zijn. We zijn bijvoorbeeld in onderhandeling met een bedrijf dat een grote oppervlakte nodig heeft. Maar een ander bedrijf kan misschien met een paar 1.000 vierkante meter toekomen. Tien van die kleintjes zijn voor ons even goed als één groot bedrijf.”
De twee bestaande machinecoöperaties uit de regio gaan zich verenigen en zullen zich ook op Agropolis vestigen. “Via die coöperaties bundelen de honderd landbouwbedrijven in de streek een deel van hun aankopen van onder andere machines,” legt burgemeester Jo Brouns uit. “Technologie wordt steeds belangrijker in de evolutie naar gps-gestuurde precisiemachines.”
Duurzaam
STERCK. Jullie hebben ook de Agropolis Servicevennootschap opgericht?
Brouns: “Deze vennootschap is een participatie tussen de VZW Boterakker en LRM. Agropolis Service nv zal de bedrijvenzone en de incubator exploiteren en ten dienste staan van de bedrijven. Bedrijven die zich hier vestigen krijgen een heel servicepakket en begeleiding doorheen hun groeitraject. En er komt ook Agropolis Energy. Daarmee streven we naar een volledig duurzaam verhaal. Zo kijken we of we water van ongeveer 35 graden uit de ondiepe ondergrond kunnen halen en gebruiken.”
Das: “Ons businessmodel is zo opgebouwd dat we de percelen via erfpacht voor 99 jaar van de gemeente pachten. Daardoor kunnen we ze voor minimaal 30 jaar ter beschikking stellen van bedrijven. Dat geeft hen voldoende zekerheid en zorgt voor recurrente inkomsten waarmee we begeleiding en ontwikkeling kunnen financieren. We zijn dus veel meer dan een standaard bedrijventerrein.”
Brouns: “Belangrijk is ook de community die we creëren met spelers zoals de KULeuven, de Uhasselt, de Boerenbond, de verschillende overheden … Agropolis is uniek in zijn soort in Vlaanderen en heeft een andere insteek dan onderzoekscentra zoals PC Fruit. We gaan letterlijk een fysieke ruimte creëren waar bedrijven hun ding kunnen doen. Ze zijn de spil in ons verhaal en zullen mee Agropolis maken.”
STERCK. In welke fase zitten jullie?
Brouns: “Het terrein is klaar om bedrijven te ontvangen. Voor hen is het letterlijk plug & play. Nu start de bouw van de incubator. Het is niet onze ambitie om het terrein snel vol te proppen. We kijken naar welke bedrijven effectief die vernieuwing kunnen belichamen en een hefboom kunnen zijn voor vernieuwing. Activiteiten die je in een klassiek landbouwgebied kan doen hoeven hier niet, tenzij ze zo innovatief zijn dat ze een meerwaarde hebben. Door de mogelijkheden breed open te houden worden we verrast door de dossiers die zich aandienen. De interesse groeit zienderogen.”
Das: “Belangrijk is de ondersteuning die we bieden maar ook de ligging midden in de Euregio en het duurzame energieverhaal als extra troef. Bedrijven moeten bij ons geen investering in de grond doen, maar kunnen gewoon een jaarlijkse kost boeken.”
Brouns: “We zullen het verhaal op termijn ook koppelen aan een educatief luik en de verbinding met het water. Als gemeente hebben we de opportuniteit dat Agropolis kan bijdragen om onze visie op gezond leven en gezonde voeding te ondersteunen. En de aanpalende mooie jachthaven legt dan weer de link met toerisme. We zijn vertrokken voor een mooi verhaal.”.