Aan architecten(bureaus) worden steeds hogere eisen gesteld. Om te kunnen voldoen aan de wensen van opdrachtgevers moeten ze thuis zijn in uiteenlopende domeinen. Wat heeft dat voor gevolgen voor het personeelsbeleid en welk profiel van architecten ligt goed in de markt? STERCK trok met die vragen naar Jeroen Maesen, partner bij MAMU uit Hasselt. “Nieuwsgierigheid is voor ons belangrijker dan ervaring.”
STERCK. In welke richting evolueert de markt van architectenbureaus in ons land?
Maesen: “Een aantal grotere bureau’s van 25 tot 50 medewerkers focussen zich voornamelijk op grote prestigieuze architectuurprojecten. Door hun omvang hebben zij vaak 1 of meerdere projectteams ter beschikking voor deelname aan wedstrijden. Daarnaast is er een groot aantal bureaus in het middensegment waartoe ook wij behoren. Er wordt wel eens gezegd dat Hasselt ‘vergeven’ is van architectenbureaus, maar ik heb de indruk dat er momenteel voldoende werk is voor iedereen.”
STERCK. Welke specifieke rol speelt de architect anno 2017 bij de realisatie van bouwprojecten?
Maesen: “Vanuit onze positie zijn we voortrekkers: met onze multidisciplinaire achtergrond behouden wij een helikopterview over het geheel. Wij kennen het ontwerp het beste en zijn van daaruit goed gepositioneerd om conflicten op te sporen. We bewaken het esthetische en zijn tegelijkertijd thuis op vele terreinen: EPB, oriëntatie van een gebouw, techniekenintegratie, … Architecten moeten er wel voor zorgen om bij aanvang goede afspraken te maken over erelonen zodat ze op een billijke manier betaald worden voor het uitvoeren van hun taken.”
Architect als BIM-Manager
STERCK. BIM is één van de belangrijkste recente ontwikkelingen in het bouwproces. Hoe zie jij BIM evolueren?
Maesen: “Het klopt dat BIM steeds meer gebruikt wordt; de meerwaarde ontbreekt echter nog vaak. BIM staat eigenlijk voor lean bouwen, maar in de praktijk komt daar niet altijd veel van in huis. Wat heeft het voor zin dat wij als architecten in de ontwerpfase BIM-gericht aan de slag gaan, maar dat de uitvoerder er niets mee doet en opnieuw zijn eigen tekeningen maakt? Wij hebben het idee dat de markt om BIM vraagt vanuit een trendgevoeligheid, zonder goed te beseffen wat BIM nu precies inhoudt en wat de voordelen zijn. Ik denk dat de architect een rol kan spelen als BIM-manager die de verschillende modellen samenvoegt. Wij bereiden ons ondertussen wel volop voor op BIM, vier medewerkers zijn daarvoor een opleiding gestart.”
MAMU is een middelgroot architectenbureau met dertien medewerkers en richt zich op de b2b-markt in de provincies Limburg, Vlaams-Brabant en Antwerpen. MAMU werkt voor opdrachtgevers met een economisch gedreven achtergrond: ze ontwerpen onder meer hotels, garages, retail en ontwikkeling van kmo’s of appartementen. “Overheden behoren niet tot onze doelgroep, de ontwikkelingen bij overheden gaan veel te traag. Liever een klant die te snel wil gaan dan te traag. Er is veel werk, we hebben het geluk dat we selectief kunnen zijn in de projecten die we aannemen”, stelt Jeroen Maesen.
STERCK. Op welke manier geef je een invulling aan toekomstbestendig bouwen?
Maesen: “Herbestemming van een gebouw is cruciaal. Vertrekkend van een betonskelet kan je een gevel van een gebouw helemaal strippen en heb je eigenlijk al een grote mate van flexibiliteit. Opdeelbaarheid is een ander criterium voor toekomstbestendig bouwen. Ook bereikbaarheid en indeling van trappenhallen maken daar deel van uit. We zijn nu bezig met het ontwerp van een parkeergebouw en bekijken hoe we deze open structuur in de toekomst zouden kunnen omsluiten met gevels en een dak.”
STERCK. Welke rol speelt IT in een architectenbureau?
Maesen: “Wij maken zo massaal mogelijk gebruik van technologie. IT vereenvoudigt immers de werkprocessen. Wij hebben vier grote Ipads aangekocht om werfverslagen ter plaatse te kunnen maken. Al onze plannen zijn op de server van overal toegankelijk. Een papieren versie heeft eigenlijk geen waarde meer, want na tien minuten op een werfvergadering zijn er al drie aanpassingen gemaakt. Wij zetten technologie in om de flexibiliteit te verhogen. Wij skypen bijvoorbeeld vaak met onze klanten. Zo kunnen wij wekelijks een aantal meetings op afstand organiseren, wat veel tijdswinst en betrokkenheid oplevert.”
Kennisdeling
STERCK. Op welke manier zijn middelgrote architectenbureaus in staat om de complexiteit van bouwprocessen te beheersen?
Maesen: “Naast hun algemene taken specialiseren onze medewerkers zich in bepaalde domeinen, zoals de toegankelijkheidswetgeving. Ze volgen daar opleidingen rond en delen hun kennis met andere medewerkers. Daarnaast huren wij externe expertise in van specialisten, bijvoorbeeld op het vlak van brandveiligheid of waterhuishouding. De wetgeving is zo ingewikkeld geworden, dat het interessanter is om op projectbasis met experts samen te werken. Een geïntegreerde aanpak is cruciaal voor het welslagen van een project.”
Kennisdeling is het sleutelwoord. Je kan niet van alle bouwtechnische aspecten op de hoogte zijn.
Zelfkritisch blijven
STERCK. Welke instelling verwacht je van een architect?
Maesen: “Het grootste gevaar voor een architect is zelfgenoegzaamheid, je moet zelfkritisch blijven. Wanneer wij een gebouw binnenstappen, kijken we toch altijd in de eerste plaats naar welke details beter hadden gekund. Je leert meer van een kritische benadering, dat maakt ieder volgend project beter. In die optiek opteren wij bij de aanwerving van nieuwe medewerkers eerder voor nieuwsgierigheid dan voor ervaring. Bij een eerste kennismaking trachten wij uit te zoeken welke medewerker past bij een bepaalde klant. Sommige klanten opteren voor een ‘ingenieursprofiel’ terwijl anderen een medewerker met relationele eigenschappen zoeken. Daarom voeren we persoonlijkheidstesten uit: is iemand rationeel of eerder emotioneel ingesteld? Op basis daarvan kunnen we ook beter met elkaar omgaan.”
STERCK. Hoe zie je de organisatie van architectenbureaus evolueren?
Maesen: “Elk architectenbureau heeft uiteraard zijn eigen visie, maar wij geloven sterk in een horizontaal organogram. In de nabije toekomst zouden wij graag medewerkers willen zien doorstromen tot vennoten, wat de betrokkenheid nog meer doet toenemen.”