Sigaren mastodont

Eén van de grootste bedrijven in de regio Lummen - Heusden-Zolder ligt een beetje verscholen op het industrieterrein aan de Dellestraat. Nochtans is de site van Scandinavian Tobacco Group maar liefst 45.000 m2 groot en werken er ongeveer 500 medewerkers. De fabriek produceert jaarlijks 1,4 miljard sigaren. Daarmee is het binnen de groep de grootste productiesite van sigaren wereldwijd. 

Op zich is dit een vrij nieuwe site die het gevolg is van een samengaan van verschillende grote en middelgrote bedrijven uit de sigaren­industrie", leggen Partick Westhovens (Vice President Manufacturing EU) en Luk De Leeuw (hr-­manager uit). “De site in Lummen is gestart toen Henri Wintermans (Geel) en Van der Elst Tobacofina (Leuven) zijn samengegaan en verhuisd zijn naar 1 site. De daaropvolgende fusie met Swedish Match had tot gevolg dat er in Lummen een behoefte kwam voor een productieca­paciteit van 1,6 à 1,7 miljard ­sigaren per jaar. Met die fusie is ook de holding Scandinavian Tobacco Group (STG) ontstaan. Twee jaar terug is STG dan naar de beurs getrokken, het staat nu genoteerd op de Nasdaq Copenhagen. We zijn één van de drie grote spelers in de wereld op het vlak van sigaren.”

In productievolume is de site van Lummen met 1,4 miljard sigaren de grootste van de wereld binnen de groep.

STG heeft in de Benelux zowel in Lummel als vlak over de Nederlandse grens in Eersel een fabriek voor machinemade sigaren. Patrick Westhovens is verantwoordelijk voor beide sites. “Er is een duidelijk verschil in het eindproduct dat we op de twee locaties maken”, legt hij uit. “In Lummen hebben we het expertisecentrum voor HTL-productie en in Eersel doen we de natuurproductie. Een sigaar heeft drie onderdelen: een filler, een binder die de filler samenhoudt en een wrapper. De sigaren die we in Eersel produceren bestaan voor 100% uit tabak. Dat is een andere manier van verwerking en een andere expertise. Ze zijn vooral populair in Nederland en Frankrijk. Bij de HTL-productie in Lummen bestaat 97 tot 98 % van de sigaar uit tabak. Alleen gebruiken we daar een ander materiaal als binder. De procedure is daardoor een klein beetje anders. Het is een andere prijs/kwaliteit waarmee we ons vooral richten op de Belgische markt, Duitsland, Engeland, Canada, … al vinden dergelijke sigaren ook in Frankrijk en Nederland hun weg. De productie in Lummen bedraagt ongeveer 1,4 miljard sigaren op jaarbasis. In Eersel is dat rond de 335 miljoen stuks.”

Vochtmanagement

STERCK. Wat is jullie belangrijkste aandachtspunt in de productie?

Patrick Westhovens: “Je werkt met een natuurproduct. Tabak is iets dat leeft en ademt. Net zoals in een ­papierfabriek speelt vochtbeheersing daarom een heel grote rol. Dat is een stukje vakmanschap en kennis waarin je echt bedreven moet zijn. De grondstof is niet altijd dezelfde en ook de weersomstandigheden ­zorgen ervoor dat de productie elke keer anders is. Het is geen rocket science, maar we maken ook geen potloden waar alle factoren altijd dezelfde zijn. We hebben vocht nodig om een sigaar te maken maar eigenlijk is dat heel nefast voor ons product. Hoe gaan we dat vocht er op een goede manier uithalen? Een tabaksblad heeft nerven en krimpt. Hoe verhoudt zich dat met water? Als je teveel water geeft, krijg je schimmelvorming, … Vochtmanagement is de belangrijkste ­succesfactor binnen het hele productieproces en ook het grote ­verschil met andere vormen van massa­productie van tabak.”

Luk De Leeuw: “Het is een beetje zoals met wijn. Dat is ook een natuurproduct waarbij je afhankelijk bent van een oogst. Zo krijg je elk jaar een andere wijn. Alleen kunnen wij ons dat niet permitteren. Mensen willen hun Mercator altijd op dezelfde wijze hebben. Die continuïteit moeten we kunnen garanderen.”

De driehoek Eindhoven, West-Vlaanderen en Limburg is zonder meer de grootste sigarenproducerende regio van heel de wereld.

Manueel vs automatisatie

STERCK. Jullie zijn sterk geautomatiseerd, maar tegelijk is er nog veel manuele arbeid?

Westhovens: “Hier op de site werken rond de 500 mensen in een drieploegenstelsel. We zijn voor een deel geautomatiseerd, maar er blijft ook een stukje vakmanschap en kennis van het product nodig om te zorgen dat je een goed product uit je machine krijgt. Sigaar 1 is niet dezelfde als sigaar 33 of sigaar 14.701. Dat opvangen vraagt een beetje fingerspitzengefühl. In de sigarettenproductie kan je met hetzelfde aantal mensen 100 keer zoveel maken, omdat je daar meer kan automatiseren.

We stellen vooral arbeidsters te werk omdat ons product traditioneel veel lichte hand­arbeid vraagt. In de jaren ’50-’60, toen tabak opkwam, was er nog veel meer handarbeid, maar dat werd op een gegeven moment niet meer betaalbaar in Europa. Een gedeelte daarvan is naar Indonesië en de Dominicaanse Republiek verhuisd. Een groot deel van de ongeveer 7.300 mensen die voor STG werken zijn vooral daar actief in het verwerken van de wrapper. Het klimaat is er ook stukken beter om het dekblad te verwerken. Zonder dat verhaal zou productie van sigaren in Europa niet meer bestaan. Wij verwerken die halffabricaten hier in onze fabriek tot een eindproduct.”

STERCK. Welke evolutie is er in de productiecijfers?

Westhovens: “We opereren in een markt die twee à drie procent per jaar daalt. Daardoor groeien we niet op het vlak van eigen omzet. Maar door overnames van sigarenmakers zoals Verellen in 2014 en het samengaan met bijvoorbeeld Swedish Match blijft onze productie wel op niveau. Die bedrijven integreren we dan hier. De driehoek Eindhoven, West-Vlaanderen en Limburg is zonder meer de grootste sigarenproducerende regio van heel de wereld. Er zijn hier nog steeds heel wat kleine en middelgrote sigaren­producenten. Dat is van oudsher zo omdat er veel tabak via de haven van Antwerpen en Rotterdam op het vasteland binnenkwam. Tabaksnatie is indertijd ook op die manier ontstaan. Oorspronkelijk werd tabak ook geteeld in Indonesië en was Nederland natuurlijk een belangrijke handelspartij.”

De Leeuw: “STG , onze moedermaatschappij, wil van de site hier in Lummen in de toekomst nog iets moois maken omdat we heel veel kennis in huis hebben. Die traditionele kennis omvormen naar moderne technieken is zeker nog een deel van onze opdracht. Wij zijn geen automobielindustrie. Onze industrie is pas in 1980 begonnen met automatiseren. Dat is nog niet zo heel lang geleden Bij ons zijn er dan ook nog behoorlijk wat automatiseringsstappen te zetten. Die achterstand proberen we nu versneld in te halen en daarvoor hebben we vooral goed technisch personeel nodig om dat te ondersteunen. We hebben het grote voordeel dat Europeanen heel inventief zijn en steeds zoeken naar betere technieken. Wij zijn dan ook constant in ontwikkeling. Onze grote uitdaging is om de dingen die we vandaag doen altijd slimmer en op een efficiëntere manier te doen, meer gekoppeld aan elkaar, …”

Grootste wereldwijd

STERCK. Welk plaats neemt Lummen in de totale groep?

Westhovens: “STG heeft momenteel een twaalftal productiesites over heel de wereld. De volledig handgemaakte topsigaren worden in de Dominicaanse Republiek, Honduras en Nicaragua gemaakt. De verwerking van het dekblad gebeurt in Indonesië en de Dominicaanse Republiek. Verder zijn er productiesites in Denemarken, de VS, Nederland en België. In productievolume is de site van Lummen met 1,4 miljard sigaren de grootste van de wereld binnen de groep.”

STERCK. In hoeverre lukt het om personeel te werven en te houden?

De Leeuw: “Op het vlak van productiearbeid lukt het momenteel en hebben we ook goede opleidingsschema’s waarmee we dat aanpakken. Ons personeelsverloop is beperkt, dus het zal niet zo slecht zijn om hier te werken. We hebben wel een iets ouder profiel van medewerkers. Het technische en het vakmanschap in de vingers krijgen om zo’n machine goed af te stellen, dat is wel één van onze grootste uitdagingen. Maar die technische profielen en leidinggevende functies op ingenieurs- en masterniveau zijn knelpuntfuncties bij alle bedrijven. Het is ook niet zo evident om van een bepaalde positie naar een andere door te groeien. Een andere uitdaging ligt in het feit dat we in een industrie zitten waar er door anderen bepaald wordt hoe men naar ons kijkt. Dat hebben we zelf weinig in de hand. Er bestaat een heel negatieve perceptie rond ons product en dat helpt ons niet als industrie. Onze medewerkers hebben daar geen probleem mee, maar worden daar wel soms op aangesproken.”

STERCK. Hoe ­kijken jullie naar die gezondheidsproblematiek?

De Leeuw: “De producten die we maken bieden we aan volwassen rokers aan. We zetten geen mensen aan om te starten met roken. Mensen die de beslissing genomen hebben om een sigaar of een pijp te roken, ­proberen we natuurlijk naar onze producten te krijgen.” Westhovens: “Het product dat wij maken situeert zich ook meer in de sfeer van ­genieten. Een sigaar wordt niet op dezelfde wijze gecatalogeerd als een sigaret. De meeste mensen drinken ook wel eens graag een pintje of een wijntje, maar daarom zijn ze geen alcoholist. Het is meer een gelegen­heidspleziertje. Hetzelfde met mensen die zelf een sigaret rollen of een pijp stoppen. Die zijn daar meer bewust mee bezig en genieten er echt van.”

STERCK. Jullie doen vanuit Lummen geen commerciële activiteiten?

De Leeuw: “Op de tweede verdieping van het kantoorgebouw hier is de commerciële organisatie gevestigd die verantwoordelijk is voor België en Luxemburg. Deze werkt ook samen met Nederland. Maar dat is een aparte entiteit binnen de groep die niet onder onze verantwoordelijkheid valt. Daar werken vooral vertegenwoordigers, key-accountmanagers, …”