Dat waren de woorden van Winston Churchill na W0 II in de aanloop van de oprichting van de VN. Tijdens de COVID-19-crisis heeft ieder van ons ervaren wat het betekent om een niet zicht- voel- of hoorbare vijand te moeten bestrijden. Het was, zelfs voor mensen die de laatste wereldoorlog van nabij hadden meegemaakt, ‘du jamais vue’.
Een grote crisis veroorzaakt altijd onzekerheid, angst en verdeeldheid. Anderzijds brengt het ook steevast een golf van verbondenheid en solidariteit met zich mee. Wellicht omdat de sociale en economische impact van deze crisis voor velen zo verschillend is, zijn er ook zoveel verschillende meningen over oorzaak, ernst en bestrijding van het virus. Altijd goed bedoeld maar veel te vaak gedacht vanuit het individu, het eigen belang en veel te weinig verbindend, remediërend en met een positieve kijk op de toekomst. Aan de kansen die wij de voorbije 80 jaar (WO II, oliecrisis, Tsjernobyl, bankencrisis, natuurrampen etc.) al gekregen hebben om uit onze fouten te leren, heeft het in ieder geval niet gelegen.
COVID-19 heeft ons keihard geconfronteerd met hetgeen wij nochtans al lang hoorden te weten: de strijd met de natuur is ongelijk en niet te winnen. Hetgeen wij wellicht niet kenden, is de complete chaos en ongeziene impact die een ‘virusje’ wereldwijd teweeg kan brengen. De vraag dringt zich op of deze gezondheidscrisis wel zo onverwacht en onvoorzienbaar was als onze wetenschappers en politici beweren. Ongetwijfeld zullen hierover nog vele theorieën volgen.
Op het ogenblik dat landen en gemeenschappen zich moesten verenigen en de EU kon laten zien dat zij meer was dan een verzameling van landen, gingen alle grenzen onherroepelijk dicht en had ieder zijn eigen visie en aanpak. De globalisering kende plots wel haar grenzen. In eigen land werden ook zij die het nog niet wisten, geconfronteerd met de keiharde en pijnlijke realiteit dat het nu eenmaal niet werkt. Juist wanneer het de taak en verdomde plicht van onze politici was om stabiliteit en eendracht te brengen, is onduidelijkheid troef gebleken. Een gebrek aan politiek leiderschap, afgelijnde verantwoordelijkheden, een eenduidige visie en een heldere communicatie. Regeringen en ministers die elkaar voor de voeten liepen en de chaos groter maakten in plaats van ze in te dijken. Neen, op dat vlak hebben wij zeker geen goede beurt gemaakt en kunnen we alleen maar hopen dat op korte termijn fundamentele veranderingen zullen komen.
Natuurlijk was niet alles even donker. Met respect en diep medeleven voor iedereen die door deze crisis is getroffen en een geliefde heeft verloren, maar de crisis heeft ook schoonheid gebracht. Het heeft mensen meer dan ooit duidelijk gemaakt dat ze elkaar broodnodig hebben en (terug) leren genieten van zaken die voordien als evident werden beschouwd. Het heeft kinderen leren genieten om naar school te gaan en ouders om naar hun werk te kunnen gaan. Het heeft ons geleerd wat het betekent om familie en vrienden te hebben. Het heeft ons ook geleerd te kunnen genieten van onze collega’s. Als ondernemer heeft het ons echter vooral ook geleerd hoe het zeker niet moet op vlak van beleid.