Het doorgeven van het leiderschapsstokje is zelden een evidente zaak. Wanneer de nieuwe bedrijfsleider ook nog in de voetsporen van diens eigen vader moet treden, krijgt het geheel nog een extra laagje complexiteit. Naast de belangen van het bedrijf en aandeelhouders spelen er dan ook familiale belangen. Het is de uitdaging van de overlater en diens opvolger om tijdens het hele opvolgingsproces samen te streven naar een ideale balans tussen deze belangen. Zoniet zal de kroon van de kroonprins veel doornen dragen.
Een goed uitgangspunt voor de opvolger is om het familiebedrijf te bekijken vanuit de ogen van zijn voorganger. De stichter heeft het bedrijf vaak vanuit de grond opgetrokken waardoor het familiebedrijf een bron van persoonlijke identiteit en trots is. Het is belangrijk dat diens verwezenlijkingen in waarde erkend en gerespecteerd worden.
Vertrouwensband
Het creëren van een eerlijke verstandhouding en vertrouwensband tussen de overlater en de opvolger is essentieel voor een succesvolle overdracht. Als de vader op een hoge mate van weerstand of een radicaal afwijkende visie bij zijn opvolger stoot, dan zal dat bij hem een defensieve reactie uitlokken. Hij zal strijden om zijn ‘koninkrijk’ in stand te houden. In plaats van als tandem te functioneren, barst er een strijd om controle los.
Als nieuwe bedrijfsleider krijgt de opvolger het roer in handen om zijn eigen visie en ideeën voor het bedrijf te realiseren. Men loopt echter gauw het risico om geconfronteerd te worden met bepaalde rolconflicten. Naast zijn rol als ambitieuze bedrijfsleider kan de opvolger zich niet ontdoen van zijn rol als familielid, waardoor hij bij elke beslissing de impact ervan op de familie moet inschatten. Ontslaat hij de niet-productieve neef in functie van de bedrijfsgroei maar mogelijk ten koste van de harmonie binnen de familie? Het rollendilemma wordt bovendien verder versterkt wanneer de opvolger naast bedrijfsleider en familielid ook (mede)eigenaar wordt van het bedrijf. Herinvesteert men in het bedrijf of draait men het dividendkraantje open ten voordele van de andere familiale (soms niet-actieve) eigenaars?
Familiecharter
In zulke situaties kan de opvolger een enorme houvast hebben aan een familiecharter waarin de spelregels van de familie tegenover het familiebedrijf zijn neergeschreven. Zo kan men makkelijker het hoofd bieden aan toekomstige (familiale) conflicten.
Samengevat is het de uitdaging voor de opvolger om - naast het opbouwen van geloofwaardigheid als bedrijfsleider - het evenwicht tussen het bedrijf, de familie en eventuele andere eigenaars te handhaven. Open communicatie, respect en eensgezindheid vormen de kritische succesfactoren in dit verhaal.
Deze expertise werd aangeboden door
/ Van Havermaet Groenweghe