Vanaf Nieuwjaar 2019 is het maatwerkdecreet van kracht. Zowel beschutte als sociale werkplaatsen worden dan maatwerkbedrijven. Naast ingrijpende wijzigingen inzake de regie rond toeleiding en de financiering van onze sector, treedt het aspect van doorstroming op de voorgrond: de overheid wil veel meer mensen na verloop van tijd laten doorstromen van de sociale naar de reguliere sector.
Logischerwijs kunnen we dit alleen maar toejuichen. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inschakelen in de reguliere sector, betekent nog een hoger niveau van inclusie – en dus respect en waardering – voor deze werknemers dan enkel tewerkgesteld worden in de sociale economie. Mede hierdoor zullen bestaande wachtlijsten na verloop van tijd kleiner worden. Binnen een vast contingent van mogelijke tewerkstelling binnen de sociale sector, zullen bij doorstroming plaatsen vacant komen, waardoor mensen op de wachtlijst eindelijk aan het werk kunnen. Zo kan de sociale economie de krapte op de arbeidsmarkt helpen opvangen.
Helaas heeft ook deze medaille een keerzijde. Werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt krijgen in de maatwerkbedrijven werk op maat aangeboden. Is dat er niet, moet de werkgever dat toch in orde brengen. Binnen de reguliere sector is dat niet meteen een prioriteit, hoewel ik ervan overtuigd ben dat ook zij dit zullen moeten overwegen om hun attractiviteit op de arbeidsmarkt te verhogen.
Met wat ze doen in de maatwerkbedrijven, voelen onze werknemers zich de koning te rijk en staan ze bovenaan de ladder. Ik vrees dat ze bij hun introductie in de reguliere sector dat prestige zullen verliezen en misschien zelfs het gevoel krijgen van onderaan de ladder te bengelen. Bovendien dreigt het gevaar dat ze niet langer van individuele begeleiding kunnen genieten. Het verstrekken van die begeleiding behoort tot de corebusiness van maatwerkbedrijven (via de sociale dienst), maar zal de reguliere bedrijven vermoedelijk worst wezen. Net daardoor lijkt de ongebreidelde doorstroming van werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt naar het reguliere circuit een erg taaie brok te worden.
De sector van de maatwerkbedrijven is goed voorbereid op het maatwerkdecreet. We hebben ons daar een klein decennium goed op kunnen voorbereiden. Helaas is de reguliere sector daar bitter weinig (of zelfs niet) bij betrokken geweest. Dergelijke ondernemingen zitten dus heus niet te wachten op de doorstroming vanuit een sector die voor hen nog steeds een grote onbekende is.