De coronacrisis treft ons allemaal. Voor de één is het nog steeds huilen met de pet op. Voor de ander is het op professioneel vlak net een succesperiode. Hoe ver reikt die impact nog? Is er verandering op til in 2021? Of is dit nog maar de stilte voor de door Graydon voorspelde faillissementenstorm? We nemen poolshoogte bij enkele financiële experts en Limburgse ondernemers.
Mark ErnotsPartner, Transaction Advisory Services
Grant Thornton
Grant Thornton Belgium maakt deel uit van een internationale groep, één van de grootste netwerken van onafhankelijke audit-, accountancy- en adviesorganisaties. Als full-service bedrijfsadviseurs staan ze bedrijfsleiders bij in elk sleutelmoment van de onderneming. Ook in moeilijke tijden als deze staan ze paraat met hun kenmerkende pragmatische aanpak.
STERCK. Wat zie jij als de grootste uitdagingen op de financiële markt in 2021?
“In feite zie ik twee grote risico’s. Enerzijds de gezondheidscrisis zelf. Nieuwe varianten, de werkzaamheid van de vaccins, nóg een coronagolf … Als er op dat vlak iets misgaat, zijn we terug bij af. Anderzijds vrees ik voor de overheidsfinanciën. De crisis en de steunmaatregelen leiden wellicht tot een gat in de begroting. Hoe gaan ze dat vullen? Waarop gaan ze besparen? Hopelijk springen de beleidsmakers er verstandig mee om. Hogere belastingen of minder overheidsinvesteringen zouden de heropleving van de economie beknotten.”
STERCK. Het uitstel van betaling en andere maatregelen gaan op een bepaald moment stoppen. Hoe vermijd je als bedrijf dan cashflowproblemen of zelfs een faillissement?
“Veel hangt van de sector en de situatie af. Maar algemeen genomen focus je in een precair geval best op cashmanagement en een cashflowprognose. Onderhandel met verhuurders en banken, neem cashreserves op uit beschikbare bankfaciliteiten, stimuleer je klanten om sneller te betalen, onderzoek subsidies en belastingvoordelen … Je wil bijna exact weten hoeveel geld er de komende 12 tot 14 weken en zelfs het komende jaar binnen- en buitengaat.
Zo zie je de evolutie en de pijnpunten. Dan is het een kwestie van prioriteiten bepalen en voorbereid zijn op onverwachte situaties. Dat zet je allemaal in een noodplan. En erg belangrijk in dit alles: communiceer met je medewerkers. Zij doen je bedrijf draaien en hebben het recht om te weten waar ze aan toe zijn.”
STERCK. Sommige bedrijven zagen hun omzet, voorraden en klantensaldo dalen in 2020. Hoe bouwen zij dit terug op en zetten ze opnieuw in op groei?
“Proactief werken is de boodschap. Ook hier komen cashflowmanagement, een business- en noodplan van pas. Een intern crisismanagementteam kan hierover waken. Wat als je grootste leverancier failliet gaat? Wat als je voorraad slinkt? Wat als je medewerkers moet ontslaan? Op elke vraag moet je nú al een antwoord hebben. Als het kan, werk je beter aan je financiële ademruimte vóór je echt in de problemen zit. Praat met je stakeholders en banken. Ook als jong bedrijf zijn er opties. Denk maar aan de achtergestelde leningen van PMV. PMV richt zich op start-ups en scale-ups, maar evenzeer op mature kmo's die vóór corona wel nog positieve cashflows hadden. Bovendien is er nog de Winwinlening van de Vlaamse regering waarbij natuurlijke personen of bedrijven aan ondernemers geld lenen in ruil voor een belastingvoordeel. Welke stap je ook onderneemt, zorg ervoor dat je professioneel, realistisch en betrouwbaar overkomt, en indien nodig vraag advies aan een professionele partner.”
Bart EekhautHead of Business Funding & Risk Product Area Lead SME
& Midcorporates
ING Belgium
ING is een Belgische grootbank met een historiek die teruggaat tot in 1871. Toen nog als Bank van Brussel en Bank Lambert, later als BBL. ING richt zich tot alle cliëntsegmenten: retail en private banking, kmo’s, institutionelen en grote bedrijven. De financiële instelling behoort tot de top drie op de Belgische private bankingmarkt. Daarnaast heeft ING België een sterke positie in de bedrijfswereld. ING Groep – een wereldwijde financiële instelling van Nederlandse afkomst – heeft meer dan 38 miljoen klanten in 40 landen.
STERCK. Wat zijn de grootste uitdagingen op de financiële markt in 2021?
“Deze situatie is anders dan voorgaande crisissen in die zin dat er een ongelijkheid is. Dat is net de moeilijkheid. Niet iedereen is getroffen of toch niet even ernstig. Retailers food hebben een goed jaar gehad en gaan wellicht op dat elan verder in 2021. De event-, horeca- en toeristische sector hebben echter geen positieve vooruitzichten. En tussen die uitersten zijn er nog allerlei bedrijven in o.a. de productie- of dienstensector die de crisis wel overleven, mits wat vertraging op operationeel vlak.
Daarnaast zijn er ook positieve effecten. Kijk maar naar onlinesales en telewerk. Dat zijn zaken die vóór corona al in opmars waren, maar die plots in een stroomversnelling kwamen. Dankzij webshops handelen bepaalde ondernemers nu op internationaal niveau. En vooral voor grote dienstenbedrijven is telewerk een tijdsbesparing. Ook bij ING zie ik dat. Vroeger ging ik van het ene naar het andere businesscenter om opleidingen te geven. Nu geef ik één keer de opleiding online aan tientallen mensen tegelijk. Die digitale evolutie verandert de manier van ondernemen op lange termijn. Over het algemeen lijkt het mij essentieel voor de financiële markt dat het ondernemersvertrouwen op peil blijft. Dat bereiken wij – de banken en de overheid – met transparantie en een optimale reactiesnelheid.”
STERCK. Hoe bereid je je als ondernemer voor op cashflowproblemen na de stop van de steunmaatregelen? Of hoe financier je toch je groei de komende jaren, ondanks een dalende omzet in 2020?
“Stel een realistisch financieel plan op om naar banken of andere ondersteunende partijen te stappen. Baseer dat niet enkel op je resultaten van 2019 of eerder. In dit geval zijn die cijfers niet meer zo representatief. Hou ook rekening met een dieptepunt in je cashflow gedurende de eerste drie maanden. Want je maakt eerst kosten om je voorraden aan te leggen en dán pas stijgt je omzet (hopelijk) weer. En vergeet niet: er blijven heel wat pistes open. Op 30 juni stopt de tweede staatswaarborg, maar de regionale waarborgen zoals LRM en PMV lopen wel door. En ook de kapitaalfondsen – van alle banken en de Vlaamse overheid – zijn er nog. Ik denk dat het in elk geval slim is van onze kant om bij de toekenning van een lening of andere financiële steun in te zoomen op de specifieke situatie van het bedrijf. Is het een traiteurszaak of een toeristisch café? Een industrieel bouwbedrijf of een residentieel projectontwikkelaar? Dat is telkens anders. Je kan het niet vereenvoudigen tot ‘de horecasector’ of ‘de bouwsector’. Maar sowieso zijn we beter voorbereid dan bij de vorige crisis. We waren en zijn klaar om te vechten. De nieuwe regering komt nu ook veel zekerder over. Het overleg blijft gaande. Ik blijf dus hoopvol. Ik begrijp de angst voor verhoogde belastingen wel, maar ik ben niet zeker dat dit het geval gaat zijn. Het is mogelijk dat dankzij inflatie een deel van het probleem zich al oplost. Er gaan faillissementen zijn, ongetwijfeld, maar er is algemeen genomen licht aan het einde van de tunnel.”
Joost VanheckeChief Financial Officer
Teamleader
In 2012 opgericht door huidig CEO, Jeroen De Wit, is Teamleader vandaag uitgegroeid tot een stevig bedrijf met een omzet van ruim 17 miljoen euro en zowat 200 werknemers. Het softwarebedrijf met hoofdkwartier in Gent specialiseert zich in onlinesoftware voor klantenbeheer, sales, facturatie en projectmanagement en telt intussen al meer dan 12.000 klanten – voornamelijk kleine en middelgrote ondernemingen – verspreid over Europa.
STERCK. Wat zie jij als de grootste uitdagingen op de financiële markt in 2021?
“Als gevolg van de coronacrisis zijn heel wat bedrijven in een kunstmatige coma gegaan. Het wordt een huzarenstukje om die op een veilige manier te laten ontwaken. De gezondheidscrisis en de talrijke vrijheidsbeperkende maatregelen hebben aanleiding gegeven tot een zware economische crisis. Zonder de tussenkomst van de overheden zouden er al heel wat bedrijven failliet zijn gegaan. Maar het regime van tijdelijke werkloosheid, de gewestelijke premies en de afspraken met de banken voor een soepele kredietpolitiek kunnen natuurlijk niet eeuwig blijven duren. Dat er faillissementen zullen volgen, is duidelijk. Maar de golf mag niet te groot zijn. Het zal heel wat visie en stuurmanskunst vergen om de gezonde bedrijven door deze crisis te loodsen.”
STERCK. Hoe groot was de impact van corona op de cijfers van Teamleader?
“Onze strategie is gebaseerd op de in softwarekringen populaire 'Rule of 40' waarbij de som van de omzetgroei en de winstmarge minstens 40 procent moet bedragen. Ook in het crisisjaar hebben we die doelstelling behaald. Zo is onze omzet vorig jaar nog altijd met 30 procent gegroeid. Daarnaast was het klantenverloop minimaal, wat in de eerste plaats de sterkte van onze producten bewijst.”
STERCK. Ben je als CFO extra alert voor slechte betalers?
“We werken met een abonnementenmodel met betaling via kredietkaart of domiciliering waardoor we geen directe blootstelling hebben aan wanbetalers. Op iets langere termijn zijn we natuurlijk wel op onze hoede voor faillissementen bij onze klanten. Gelukkig zijn we niet zo actief in de horeca en de evenementensector. Het is momenteel echter koffiedik kijken want een sneeuwbaleffect is altijd mogelijk.”
STERCK. Wat is voor Teamleader zelf de grootste uitdaging voor de toekomst?
“De grote vraag is hoe de kantoorplek er post-COVID-19 zal uitzien. We gaan wellicht niet meer terugkeren naar de situatie van vroeger, daarvoor is telewerk intussen al veel te goed ingeburgerd. Het wordt eerder een hybride vorm. Voor de bedrijfscultuur is het cruciaal dat de werknemers elkaar informeel kunnen ontmoeten in de koffiehoek. Dergelijke samenkomsten vormen vaak het begin van een creatief proces dat tot innovaties leidt.”
Erik Switsers
BOMA
Business Unit Manager
Al meer dan 47 jaar ontwikkelt en verdeelt BOMA professionele schoonmaakmaterialen, -producten en -machines. Oplossingsgericht denken, vakkennis opdoen en verspreiden, het heeft hen al ver geleid. Van één Antwerpse firma zijn ze inmiddels uitgegroeid tot een innoverend schoonmaakbedrijf met dertien vestigingen in vier landen.
STERCK. Hoe heeft BOMA het bijzondere jaar 2020 ervaren?
“Vreemd om te zeggen, maar voor ons was het een erg goed jaar. Een groot deel van onze klanten bestaat uit schoonmaakbedrijven en zij hebben het niet gemakkelijk omdat telewerk voor hen niet mogelijk is. Voor de horecaondernemers in ons klantenportfolio is deze tijd natuurlijk nog lastiger. Maar wij leveren ook aan de zorgsector, waar dus net veel meer vraag is en waardoor we geen verplichte sluiting hebben meegemaakt. En we verleggen hier en daar de focus in ons aanbod. Dat helpt. Denk maar aan slimme oplossingen voor desinfectie en gecertificeerde mondmaskers. Natuurlijk moesten we plots snel schakelen om bijvoorbeeld investeringen te doen voor onze thuiswerkers of om van bepaalde artikelen de stock uit te breiden. Maar het is uiteindelijk allemaal prima gelukt. Dé uitdaging voor 2021 is dus om dat positieve cijfer te behouden.”
STERCK. Jullie kregen niet te veel te maken met onbetaalde facturen?
“Eigenlijk niet, wellicht omdat we volop meedenken met onze klanten. We hebben onze leasecontracten bewust meer in de kijker gezet, rekening houdend met hun tijdelijk beperkte budgetten. In plaats van onze professionele schoonmaaktoestellen te kopen en één grote investering te doen, huur je ze dan van ons voor een periode van zes maanden tot zelfs vijf jaar, inclusief onderhoud. Als een klant dan failliet gaat, nemen wij de machines ook gewoon terug. Het feit dat we niet erg veel horecaklanten hebben, speelt ook wel in ons voordeel.”
STERCK. De steunmaatregelen gaan op een bepaald moment stoppen. Hoe vermijd je als bedrijf dan cashflowproblemen of zelfs een faillissement?
“Ik denk dat het belangrijk is om diversiteit te voorzien, zowel in je klantenbestand, als je producten, diensten en communicatiekanalen naar klanten en personeel toe. Om niet te nauw te denken. Want dan kan je flexibiliteit aan de dag leggen. En dan maak je geen onoverkomelijke verliezen als het in één doelgroep of voor één type dienst misloopt. Natuurlijk zijn er dan nog steeds risico’s. Ook bij ons. Stel dat we veel klanten of opdrachten verliezen of dat we de leasecontracten niet langer kunnen financieren, dan is dat een tegenvaller. Maar we zijn erop voorbereid dankzij onze flexibele instelling en doordachte berekening van onze budgetten. Bij de directie is het sowieso voortdurend alle hens aan dek, ook vóór corona. Het BOMA-coreteam doet ook geregeld een risicoanalyse en bedenkt alvast oplossingen op eventuele problemen, just in case. Een degelijke voorbereiding is essentieel.”
Stefan JeurissenRegionaal Commercieel Directeur,
Regio NO (Antwerpen – Limburg – VL.Brabant)
Belfius
Belfius Bank en Verzekeringen ontstond in 2012, na de ontmanteling van Dexia, opgericht in 1996. Met 611 kantoren en één Belg op drie als klant, is het de tweede grootste bank-verzekeraar van ons land. Ondernemers ondersteunen bij hun plannen en ambities met een doorgedreven expertise, Belfius ziet het als een missie. Ook in de coronacrisis tracht de bank van betekenis te zijn voor de Belgische economie. Zo verleende Belfius in 2020 betalingsuitstel voor een bedrag van 4,45 miljard euro.
STERCK. Wat zijn de grootste uitdagingen op de financiële markt in 2021?
“Ik vrees dat de economische activiteit verzwakt blijft omdat consumenten hun koopgedrag aanpassen in onzekere tijden. De getroffen bedrijven en ondernemers zien daarom ook hun omzet verder dalen. Het is simpel: hoe langer deze situatie aanhoudt, hoe zwaarder het economische weefsel getroffen wordt. De financiële markten rekenen wel op een breed economisch herstel maar in feite is dat moeilijk te voorspellen. Hopelijk is er dankzij de maatregelen en vaccinaties toch verbetering tegen de zomer. Maar in elk geval passen de centrale banken nog steeds een soepel beleid toe om de rente laag te houden. En ook de regeringen plannen in deze context geen bezuinigingen. Dat laat bedrijven wel toe om aan de heropbouw te werken met kredieten aan lage rentetarieven. Consumenten gaan dan stilaan weer meer spenderen en overheden weten hun herstelbeleid en steunprogramma’s goedkoop te financieren. De financiële crisis van 2008 en 2009 heeft er bovendien voor gezorgd dat de meeste Europese banken beter gekapitaliseerd zijn en dus beter in staat om bedrijven te ondersteunen en schokken op te vangen.”
STERCK. Wat ná de steunmaatregelen? Wat als bedrijven te maken krijgen met cashflowproblemen of faillissementen?
“We doen er samen alles aan om dat te vermijden. Essentieel is een tijdige en transparante communicatie met je bank. Dan proberen we oplossingen op maat uit te werken. In maart al namen Febelfin, de overheid en de Nationale Bank maatregelen om ondernemingen die vóór corona financieel gezond waren, te ondersteunen in hun liquiditeitspositie. Als je als ondernemer aan de vooropgestelde criteria voldeed, kreeg je zes maanden uitstel van kapitaalaflossingen. Dat uitstel verlengde men tot eind december 2020. Dan kwam de tweede coronagolf. Gevolg: uitstel tot maart 2021. Belfius stond in 2020 zo betalingsuitstel toe voor 24.400 ondernemingskredieten, ter waarde van 4,45 miljard euro. Verder zijn er ook de COVID-19-kredieten bij financiële instellingen die grotendeels gewaarborgd zijn door de overheid. Deze kredieten hadden oorspronkelijk een looptijd van 12 maanden. Dat bleek al vlug te kort om de cashflowbuffer weer op te bouwen. Daarom is dat inmiddels verlengd tot drie of vijf jaar.”
STERCK. Hoe financier je als ondernemer de heropbouw en groei?
“Ondanks de crisis was er geen matiging van de verstrekking van investeringskredieten bij Belfius. Integendeel: ons volume aan professionele kredieten kent jaar na jaar een spectaculaire groei. De meeste financiële instellingen zijn dus wel bereid om vervangingsinvesteringen of nieuwe projecten te steunen. Het lijkt me ook zinvol om eindejaarspremies, vakantiegelden en voorafbetalingen te financieren om zo liquiditeiten vrij te houden. En dan zijn er nog opties als win-winleningen, kapitaalinjecties van investeerders, PMV … Belfius Commercial Finance biedt ook oplossingen met factoring én helpt je kredietwaardigheid mee in kaart te brengen. Vergeet ook niet dat de Belgische ondernemers getuigen van heel wat creativiteit en veerkracht in hun entrepreneurschap!”