De economische en geopolitieke omstandigheden houden ook de financiële markten in hun greep. Voor (startende) ondernemers die op zoek zijn naar durfkapitaal zien de spelregels er vandaag anders uit dan een tijd geleden. Toch kan Reginald Vossen, directeur van BAN Flanders, niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om als bedrijf voldoende gekapitaliseerd te zijn.
We komen uit een zogenaamde sellers market. Er was geld genoeg en ondernemers konden hun verhaal redelijk straf brengen op het vlak van waardering, voorwaarden, enzovoort …”, legt Reginald Vossen uit. “Nu zie je dat we door de crisissituatie in een buyers market zijn terechtgekomen. Zij die hun geld ter beschikking stellen, bepalen de voorwaarden. Een voorbeeld? De waardering van een bedrijf is de eeuwige olifant in de porseleinwinkel. Onder welke waarde stapt een investeerder in? De waardering staat nu veel meer onder druk door de stijgende rente. Als een businessplan 25% rendement belooft, dan gaat daar binnen het jaar al 10 tot 13% vanaf door de inflatie. Dat is een uitholling van het rendement. Een business angel gaat altijd vergelijken of hij op andere manieren meer rendement kan realiseren, bijvoorbeeld met immo. Ondernemers die geld zoeken, moeten hun waardering dus naar beneden bijstellen. De tijd van de gouden bergen is voorlopig voorbij. Wie vandaag überhaupt al geld kan ophalen is een gelukkig mens. Bovendien gaat er vandaag ook heel veel geld naar het doorfinancieren van bestaande investeringen. Dat zien we ook bij onze fondsen. Door de marktperspectieven, de bevoorradingsproblemen, de rentestanden en de inflatie zijn er een aantal bedrijven waar men geld moet bijsteken. Soms zelfs aan lagere waarderingen dan deze uit het verleden. Daardoor gaat men voor nieuwe investeringen nog kritischer kijken of men wel wil instappen. Er moet dus voldoende realisme ingebouwd worden in de businessplannen.”
Met Angelwise heeft BAN Flanders een derde eigen fonds opgericht dat inmiddels over 20 miljoen euro beschikt. “We kunnen daarmee tot 3 miljoen euro in een dossier investeren om bedrijven die echt snel willen groeien brandstof te geven. Bovendien krijgen ze toegang tot internationale netwerken waar extra geld beschikbaar is. Met in het achterhoofd de idee dat er genoeg zuurstof in de tank moet zitten om extra groei waar te kunnen maken. Wij stappen typisch wat vroeger in, maar onze fondsmanagers kunnen ook andere fondsen meenemen en zo de deur openzetten naar echt grote kapitaalrondes.”
STERCK. Zien jullie een terugval in het aantal investeringen?
Vossen: “De coronaperiode zijn we goed doorgekomen. Er waren nog steeds heel veel geïnteresseerde angels en er zijn gedurende die periode zelfs 90 nieuwe businessangels bijgekomen. Die mensen beginnen natuurlijk niet de eerste week met investeren, maar we zagen dat goed op gang komen. Tot de Oekraïnecrisis veel fundamentelere dingen blootlegde die heel ons economisch bestel in Europa raken. Iedereen, van jonge starter tot gevestigde corporate, komt in dat nieuwe speelveld terecht. Het inflatieverhaal dat businessplannen uitholt, komt daar bovenop. In het voorjaar zagen we een vertraging. Maar sinds de zomer is men toch opnieuw volop aan het investeren. Je voelt echter dat de markt zich moeten zetten naar de nieuwe situatie. Er is een aardschok geweest en de twee aardplaten moeten nu een beetje stabiliseren.”
Grotere tickets
STERCK. Wie zijn jullie business angels?
Vossen: “We zijn momenteel met een 220-tal leden die investeringen willen doen en een lidmaatschap hebben. Ons netwerk bestaat voornamelijk uit entrepreneurial background angels. Dat zijn mensen die zelf een carrière als ondernemer achter de rug hebben of nog hebben. Dit in tegenstelling tot bepaalde andere netwerken die meer beroep doen op managers van grote bedrijven en multinationals. Onze leden hebben meestal met eigen geld bedrijven opgebouwd en hebben of hadden een eindverantwoordelijkheid op de balans. Dat helpt ons ook in deze fase van de economie. Het zijn investeerders die typisch voor grotere tickets gaan. Een gemiddeld ticket bedraagt bij ons rond de 80.000 euro. Daardoor krijgen we dossiers die veel geld nodig hebben ook veel sneller rond. Partijen zoals investeringsfondsen en banken vinden het comfortabeler als we met drie of vier investeerders 3 tot 400.000 euro bij elkaar kunnen brengen, tegen dat men voor dat bedrag 20 investeerders nodig heeft. De betrokkenheid van investeerders met een groter ticket is ook helemaal anders. Het engagement om die investering mee te begeleiden en te bewaken is veel groter.”
Kapitaal én knowhow
STERCK. Het gaat niet alleen om kapitaal, maar ook om het netwerk en de knowhow die business angels meebrengen?
Vossen: “Een angel heeft twee vleugels: kapitaal en knowhow. Onze business angels brengen inderdaad hun kennis en netwerk mee in het belang van het bedrijf waarin ze investeren. Dat is heel belangrijk. Ondernemers komen ook echt naar ons toe met een specifieke vraag naar een bepaalde kennis en netwerk. Het zijn vaak technische mensen die iets ontwikkeld of bedacht hebben, maar het zijn meestal geen managers met veel bedrijfservaring. Ze zoeken hulp om die groei te organiseren, om de internationale uitbouw te ondersteunen, de communicatie mee vorm te geven, te werken aan een positionering …”
“Heel vaak is het instappen van een business angel het moment om met corporate governance en een echte raad van bestuur te gaan werken als die er nog niet is. Eén of meerdere business angels kunnen in die raad van bestuur zetelen. Wij proberen dat te beperken tot maximum twee. Die bedrijven zijn in het begin immers vaak nog relatief klein en de angels moeten niet het overwicht krijgen. Dat willen ze ook niet. De ondernemer moet ondernemer kunnen blijven en er moet naar de toekomst toe nog ruimte zijn om nieuwe financierders binnen te halen. Als er meerdere business angels zijn, zetten we ze vaak samen in wat wij een syndicaat noemen. Ze investeren samen in het bedrijf en één van hen wordt de vertegenwoordiger, bijvoorbeeld in de raad van bestuur. Meestal is dat de leadinvesteerder die het grootste ticket gelegd heeft of die het meeste kennis van die sector heeft en de brugfunctie vormt naar de andere investeerders.”
Als startende ondernemer is het belangrijk dat je een voldoende brede kapitaalsbasis hebt.
Startende bedrijven
STERCK. In welke fase van groeitraject komt een bedrijf bij BAN Flanders aankloppen?
Vossen: “80% van de deals die we doen, gebeurt bij startende bedrijven in de eerste twee jaar van hun bestaan. Vaak gaat het enkel over het idee van een nog op te richten bedrijf of een bedrijf dat pas opgericht is en nog heel klein is. De overige dossiers zijn voor 15% scale-ups die tussen de twee en vijf jaar actief zijn. Vaak met een heel klein ondernemersteam. Op vlak van sectoren gaan we heel breed. Dat kan ook omdat we business angels uit diverse sectoren hebben. 30 tot 40% van de dossiers die we aannemen, zijn ICT-gerelateerd. Maar we werken evenzeer met productiebedrijven of bijvoorbeeld bedrijven in de milieusector. Belangrijk voor ons is ook hoeveel kapitaal men zoekt. We kunnen gemakkelijk vragen aan voor een gezocht kapitaal tussen de 50.000 en 700.000 euro. Het zijn relatief kleine bedragen waarmee je een groot verschil kan maken. Naast dat bedrag kunnen natuurlijk ook nog leningen worden gezet. Voor een investering van 3 à 400.000 euro wil een business angel of een groep investeerders natuurlijk een relevant aandeelhouderschap krijgen. Dat hoeft zeker geen meerderheidsparticipatie te zijn. Die investeerders willen immers zelf niet opnieuw ondernemer worden. Maar ze willen ook niet ergens op de achterbank zitten met een aandeel van 2%.”
STERCK. investeren jullie ook in meer mature kmo’s?
Vossen: Dat ligt aan het businessplan. Als er bepaalde groei mogelijk is die rendement kan creëren, dan kan dat een dossier voor ons zijn. Er zijn mature bedrijven die bij ons aankloppen omdat ze nieuwe markten willen aanboren of een nieuw product willen lanceren. Maar zoals eerder gesteld: ook hier moet de risicopremie voor de investeerder hoog genoeg zijn. Dat kan alleen met een businessplan dat aantoont dat er de volgende jaren een serieuze groei komt.”
BAN Vlaanderen is qua naamgeving geëvolueerd naar BAN Flanders. “Daar is een goede reden voor,” vertelt Reginald Vossen: “Ons netwerk is actief in alle Vlaamse provincies maar krijgt de laatste tijd ook steeds meer Brusselse en Waalse dossiers. Daarnaast participeren we in een overkoepelend business angels-platform dat actief is in 14 Europese landen en Canada, met 20 deelnemende BA-netwerken. Sinds begin dit jaar ben ik voorzitter van die Europese vereniging. Het is mijn bedoeling om op Europees vlak een vernieuwde dynamiek te creëren. De deelnemende netwerken hanteren allen dezelfde kwaliteitsnormen en gedragsregels. We kunnen er dossiers presenteren die bij ons al financiering opgehaald hebben maar die bijvoorbeeld groei zoeken in het buitenland en die bepaalde internationale expertise en financiering kunnen gebruiken. En we willen binnen dat Europese kader in de toekomst ook nog meer sectorieel gaan werken. Daar geloof ik sterk in. Je wil in jouw sector niet alleen het beste Vlaamse of Belgische bedrijf zijn, maar ook Europees of wereldwijd.”
Onderfinanciering
STERCK. Nog te veel startende ondernemers hebben schrik om hun kapitaal op deze manier open te stellen?
Vossen: “Jonge Belgische ondernemers hebben inderdaad nog te veel schrik om hun kapitaal open te stellen, iemand binnen te halen en het niet meer alleen voor het zeggen te hebben. Maar die vrees is ongegrond. Ik adviseer altijd om het kapitaal enkel open te stellen naar iemand die iets voor de toekomst van het bedrijf kan betekenen. Niet om iemand uit het verleden te willen vergoeden. Als startende ondernemer is het belangrijk dat je een voldoende brede kapitaalsbasis hebt. Als je verder aan het groeien bent, moeten die investeerders je kunnen volgen. We raden onze business angels trouwens aan om hun middelen te spreiden, in verschillende dossiers te investeren en niet meteen hun laatste euro ter beschikking te stellen. Er komt immers een moment dat er een tweede ronde nodig is. Als het goed gaat met het bedrijf, maar ook als het slecht gaat en je je investering niet wil verliezen. Dan is het handig voor ondernemer én investeerder als ze dat samen kunnen doen en als niet opnieuw extern naar kapitaal gezocht moet worden.”
“Voldoende kapitaal ophalen is belangrijk om snel te kunnen groeien. Je hoort op dit moment te vaak dat banken niet meegaan in een dossier omdat er onvoldoende kapitaal in het bedrijf aanwezig is. Bij een voldoende brede kapitaalsbasis, durft een bank daar gerust overheen te gaan met vreemd vermogen. En dat heb je nodig in zo’n groeifase. Je moet een hefboom hebben om dat kapitaal te creëren. Met een brede kapitaalsbasis sta je veel steviger in je schoenen. Daarom mijn oproep: zorg dat je voldoende gekapitaliseerd bent als bedrijf. Veel ondernemers hebben de neiging om veel te vroeg bancair te gaan en aan schuldopbouw te doen. Met de huidige hoge rentestanden is dat nog actueler. De vorm van kapitaal die wij ter beschikking stellen is eigenlijk gratis. Tenminste tot je je aandeelhouder moet uitkopen. Gebruik dat kapitaal om je businessplan op gang te trekken, tot je stevig genoeg in je schoenen staat om daar een bancaire leverage op toe te passen.”
STERCK. Men heeft nog te veel angst van pottenkijkers in het bedrijf?
Vossen: “Een goede pottenkijker is niet slecht als je wil groeien hè. Je leert daarvan. Het valt ook te hopen dat een ‘vreemde’ die binnenkomt niet lang een vreemde blijft. Je moet met openheid en de juiste spirit in zo’n relatie stappen. Ik kan de terughoudendheid van sommigen begrijpen. Maar je ziet hoe langer hoe meer bedrijven succesvol businessangels en fondsen binnenhalen. Die hebben de weg gevonden. Dan moet je die weg ook durven bewandelen. En succesvolle bedrijven hebben heel vaak een goede kapitaalsbasis. Er zijn tegenwoordig voldoende organisaties in Vlaanderen die kunnen helpen om de juiste hefboom toe te passen. VLAIO en PMV leveren bijvoorbeeld uitstekend werk op dat vlak. Om maar twee namen te noemen. Een goede financieringsmix met een business angel erbij geeft een bedrijf credibiliteit. Als iemand met een mooi trackrecord in jouw sector in jouw bedrijf investeert, kan je daarmee uitpakken. Waarom zou je die persoon zelfs geen voorzitter van jouw raad van bestuur maken? Het helpt allicht om andere financieringsbronnen aan te boren.”
STERCK. Hoeveel dossiers verwerkt BAN Flanders?
Vossen: “We krijgen ongeveer een 550 tot 600 aanvragen binnen per jaar. Daaruit zullen we uiteindelijk een 100-tal dossiers presenteren. Dat is ongeveer de capaciteit die we hebben om met genoeg kans op interesse van onze angels een dossier te brengen. Er worden zo’n tien dossiers per maand gepitcht op een evenement. Daar komen ongeveer 25 tot 30 deals per jaar uit. Dat aantal ligt hoog, maar dat heeft ook te maken met feit dat we keuze hebben om goede dossiers te presenteren en dat het proces goed begeleid wordt. Vanaf dag één dat een ondernemer zich bij ons meldt tot de investering gedaan is, wordt hij/zij volledig begeleid. Ook de ondernemer moet trouwens de kans krijgen om de juiste investeerder te kiezen. Ik vind het belangrijk dat we duurzame deals kunnen afsluiten. In de meeste gevallen wordt er tussen de zeven tot negen jaar samengewerkt tussen angel(s) en ondernemer. Dat is een lange periode.”
Veel ondernemers hebben de neiging om veel te vroeg bancair te gaan en aan schuldopbouw te doen.
Duurzaamheid inbouwen
STERCK. Een aspect waar u ook sterk op hamert, is de aandacht voor duurzaamheid in een businessplan?
Vossen: “Duurzaamheid is enorm belangrijk. De energiecrisis heeft dat nog versterkt. Elke ondernemer moet zorgen dat hij bijdraagt aan de toekomst en aan het behalen van de ESG-criteria (Environmental, Social and Governance). Je zal in de toekomst daarop afgerekend worden. Bij kredietdossiers kijken banken nu al niet meer alleen naar de terugbetaalcapaciteit, maar ook naar wat een bedrijf doet op vlak van ecologie, maatschappij, corporate governance … Ook de grote kapitaalfondsen doen dat. We zien het als onze taak om onze ondernemers en onze angels daarvoor wakker te schudden. Vaak zijn wij de eerste externe financierder die ze zien. Denk daarom van bij de start na over duurzaamheid, onderken het en speel het uit, bouw het in je businessplan in. Investeren zal in de toekomst ESG-gebonden zijn of het zal niet zijn.”