De wetgeving inzake familiale vermogens en bescherming is ontoereikend om te voldoen aan jouw wensen. Om je voor te bereiden op een (plots) overlijden van een partner, een (plotse) dementie of andere vorm van onbekwaamheid (bijvoorbeeld Alzheimer), leg je daarom beter zelf de regels vast.
Gehuwden kunnen zich op vermogensrechtelijk vlak perfect beschermen tegen een overlijden van de partner via een huwelijkscontract. Daarbij heeft de langst levende op zijn minst de keuze om uit de nalatenschap van de eerst stervende met voorrang te kiezen wat hij of zij wenst. Desnoods krijgen de kinderen bij het eerste overlijden niets. Zij erven dan pas na het tweede overlijden. Uiteraard kunnen partners ten aanzien van elkaar een testament opmaken, maar dat is altijd eenzijdig te wijzigen. Ook levensverzekeringen kunnen voor roerende vermogens oplossingen bieden.
Feitelijk samenwonenden erven niet van elkaar. Wettelijk samenwonenden erven principieel enkel het vruchtgebruik over de gezinswoning. Om elkaar te beschermen kunnen samenwonenden huwen met een huwelijkscontract, ofwel elkaar testamentair of in een levensverzekeringscontract begunstigen.
Erfbelasting
De bescherming die hierboven aan bod komt, heeft twee belangrijke nadelen. Eén: zij heeft enkel uitwerking bij een overlijden. Twee: deze bescherming zal enkel gelden tussen partners of gedeeltelijk voor de partner en gedeeltelijk voor de erfgenamen, waarbij er bij de uitwerking altijd erfbelasting op het verkrijgen van de vermogens van toepassing is. Wie toch bescherming tegen onbekwaamheid van de partner wil inbouwen, kan beroep doen op de zorgvolmacht of kiezen voor een geïntegreerde familiale planning.
Deze planning bestaat erin dat de familiehoofden alle spelregels op papier zetten, met antwoorden op vragen zoals: wie zal bij overlijden of onbekwaamheid van één van de ouders de controle over het vermogen uitvoeren? Wie zal dit doen wanneer beide ouders onbekwaam zouden zijn? Hoe kan je ervoor zorgen dat, indien je zelf onbekwame kinderen hebt, deze na jouw overlijden blijvend worden verzorgd? Hoe kan je je beschermen tegen eventuele misstappen van (klein)kinderen?
Maatschapscontract
Zo’n familiaal contract wordt dikwijls in de vorm van een burgerlijke maatschap opgemaakt.
Een burgerlijke maatschap is in principe fiscaal transparant en vrij flexibel qua doelomschrijving. Een correcte opmaak is cruciaal.
Wanneer je een maatschapscontract hebt laten opmaken, kan je dit schenken aan jouw erfgenamen, zonder verlies van de controle. Met andere woorden: je schenkt het vermogen, maar blijft aan het stuur zitten en hebt zelf bepaald wat er gebeurt bij je eventuele onbekwaamheid. Zo hoeft dit niet door de vrederechter te gebeuren.