De facility manager van de toekomst is meer en meer een manager van informatie. Facilitaire management informatiesystemen, eenvoudige integratie met softwaresystemen en het internet of things zijn daarbij hulpmiddelen om informatie te verzamelen, te borgen en te gebruiken voor de facilitaire doelstellingen. “Op die manier kan de FM-afdeling aan strategische invloed winnen binnen organisaties”, vertelt Tanja Barella, sinds 2017 directeur van IFMA Belgium.
IFMA Belgium is de professionele beroepsorganisatie die meer dan 6.000 leden bereikt, actief in de wereld van Facility Management en Facilitaire Dienstverlening. IFMA Belgium is één van de 134 chapters van IFMA International dat wereldwijd meer dan 24.000 leden over 105 landen verenigt.
STERCK. Facility management omvat een brede waaier aan activiteiten. Welke diensten vallen onder FM en welke niet?
Tanja Barella: “Een bedrijfsgebouw zonder facilitaire dienstverlening is als een woning zonder huishouden. Een facility manager heeft niet alleen een breed beeld van de organisatie, hij speelt bovendien een belangrijke rol op cruciale momenten in het leven van een organisatie. Facility managers zijn begaan met het welzijn en de tevredenheid van hun interne klanten en voortdurend in de weer om de dagelijkse facilitaire problemen op te lossen. Zo kan iedereen in een prettige, veilige, gezonde en efficiënte werkomgeving vertoeven. Dit is uiteraard slechts een fractie van wat een facilitaire organisatie elke dag verzet. Facility managers zijn ook betrokken bij veel projecten die invloed hebben op het klimaat en het reduceren van energieconsumptie. Daarnaast is zijn kennis onontbeerlijk bij het implementeren van programma’s rond duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen, mobiliteit, enz.”
De operationele processen worden vaker uitbesteed en het management blijft bij het facilitair departement.
STERCK. Zet de tendens waarbij facilitaire diensten gecentraliseerd worden bij één aanbieder zich voort?
Barella: “Het uitbesteden van alle diensten en het management ervan wordt laag ingeschat door de facilitaire managers, op basis van het IFMA Trendrapport. Een gelijkaardige vaststelling zien we bij het uitbesteden van het management van de facilitaire diensten. Dit geeft aan dat organisaties ervoor kiezen om het managen en organiseren van de facilitaire diensten in eigen beheer te houden. De operationele processen worden meer en meer uitbesteed en het management blijft bij het facilitair departement.”
STERCK. Hoe ziet u de rol van FM op het vlak van duurzaamheid?
Barella: “De facility manager beheert activiteiten die een hoge impact hebben op het vlak van duurzaamheid: gebouwen, onderhoud, vloot, aankoop, ICT… Het is een must om hiermee op een intelligente manier aan de slag te gaan in een facilitaire context. Duurzaamheid is een hot topic binnen iedere organisatie, maar al te vaak wordt het nog verkeerdelijk in verband gebracht met hogere kosten.”
De omzet van de totale FM-markt in België bedraagt 4,2 miljard euro. In Nederland bedraagt de omvang van de facilitaire markt circa 32 miljard euro.
- 51% van de hoofden van het facilitair departement maken deel uit van het directieteam van de organisatie.
- 52% van de facilitaire diensten worden uitbesteed; cleaning, catering en technisch onderhoud vormen daarbij de grootste deelmarkten.
- Het leveren van maatwerk, de inzet van nieuwe technologie en innovatie en een breed aanbod van diensten zijn de grootste motivatoren voor het inhuren van een facilitair dienstverlener.
Kenniscentrum
STERCK. Het vakgebied van FM verandert sterk. Hoe speelt IFMA hierop in?
Barella: “Onder het motto ‘Learn, Connect, Advance’ wil IFMA fungeren als kenniscentrum voor haar leden en toekomstige leden. Daarenboven willen wij de FM-professional naar een hoger niveau tillen, binnen de onderneming en de facilitaire wereld.”
STERCK. Welke rol speelt IFMA voor wat betreft opleidingen en bijscholingen?
Barella: “IFMA heeft zeker zijn rol te spelen gezien er in België nog te weinig aandacht geschonken wordt aan facilitaire opleidingen na de middelbare school. IFMA en Odisee voor Vlaanderen en Haute Ecole de la Province de Liège (HEPL) voor Wallonië, organiseren een opleiding facility management voor professionals gedurende zestien opleidingsdagen. De opleiding is zeer breed en richt zich op de ‘selfmade’ facility manager die voor het uitvoeren van zijn opdrachten geen facilitaire vooropleiding heeft genoten en vooral op tactisch niveau actief is.
Omwille van de snel veranderende tendensen is het cruciaal opleidingen te laten aansluiten op huidige en toekomstige ontwikkelingen. Wij organiseren ook halve dagopleidingen met verschillende thema’s voor FM-medewerkers die hun kennis willen opvijzelen.”
STERCK. Heeft een beperkt aantal facilitaire opleidingen ook zijn invloed op de instroom van nieuwe medewerkers?
Barella: “De War for Talent speelt uiteraard ook in ons vakgebied. Uitvoerende en technisch geschoolde mensen zijn steeds lastiger te vinden in een krimpende arbeidsmarkt, waar flexibele contracten meer regel dan uitzondering zijn.”
STERCK. Welke rol spelen nieuwe technologietools in het kader van optimalisatie en automatisatie binnen FM?
Barella: “In 2016 gaf 15% van de facility managers aan dat nieuwe technologieën een grote invloed hebben op hun departement. Dit item behoort hierdoor tot de top vijf van belangrijkste topics. Technologietools zijn zeker de toekomst maar men moet deze niet alleen gebruiken om data te verzamelen, maar vooral om data te analyseren: meten is weten. Facility managers zien vooral een stijging van big data in gebouwen (Smart Buildings), Integratie BIM en FMIS voor nieuwe manieren van werken. Ook een toename van robots om mensenwerk over te nemen is een onomkeerbare trend.”
In België bestaat er geen benchmarkrapport of tool voor het vakgebied FM. IFMA brengt wel in samenwerking met Procos een tweejaarlijks trendrapport uit, eind 2019 zal een nieuw rapport uitkomen. In het tweede trendrapport werd een vergelijking gemaakt tussen FM in Nederland en België. Enkele vaststellingen:
- Door de aanwezigheid van vele internationale bedrijven is de FM-markt in Nederland al verder uitgewerkt ten opzichte van België dat voor 99% bestaat uit kmo’s.
- Een voorname trend volgens de Facility Managers in Nederland is het ontwikkelen van toekomstbestendig vastgoed. Vermits steeds meer scholen en gemeenten zelf eigenaar worden van gebouwen zijn zij hierdoor ook verantwoordelijk voor investeringen gerelateerd aan huisvesting.
- De Nederlandse FM-sector is ervan overtuigd dat men meer en meer zal inzetten op de herbruikbaarheid van materialen en grondstoffen en het minimaliseren van waardevernietiging. Deze trend is in België minder aanwezig.
Het nieuwe werken
STERCK. Wat zijn de belangrijkste gevolgen van ‘het nieuwe werken’ voor FM?
Barella: “Het nieuwe werken is een arbeidsorganisatieconcept. Het is een antwoord op de behoefte van personeelsleden die in toenemende mate pure kenniswerkers worden en die plaats- en tijdsonafhankelijk kunnen en mogen werken. Op die manier kunnen ze optimaal functioneren in een digitale netwerkmaatschappij om een maximaal dienstenniveau te behalen voor al hun klanten. Er vindt continu een aanpassingsproces plaats tussen de fysieke werkomgeving, een efficiënt ICT- en informatiebeheer en een stimulerend hr-beleid. De werkplek is in toenemende mate ‘anytime, anyplace’ geworden. Serviced offices – gedeelde kantoorgebouwen die volledig zijn ingericht en door één FM-bedrijf worden beheerd – stijgen in populariteit. Dat komt voornamelijk door de flexibele huurmogelijkheden, de vaak gunstige ligging en de nabijheid van specialistische bedrijven, wat de ideale voedingsbodem voor innovatie biedt.”
Een bedrijfsgebouw zonder facilitaire dienstverlening is als een woning zonder huishouden.
STERCK. Wat betekent deze evolutie voor FM?
Barella: “Voor FM betekent dit ook dat de samenwerking met gespecialiseerde partijen op de markt belangrijk wordt. De typische FM-functie wordt steeds meer die van een coördinerend mechanisme tussen vraag naar facilitaire ondersteuning en aanbod van faciliteiten en diensten. Daarnaast wordt de interne samenwerking tussen afdelingen als FM, HR en ICT steeds belangrijker. Ook hier draait alles om de mens als bedrijfsfactor. Met dat uitgangspunt zal de facility manager van de toekomst met een breed scala aan oplossingen moeten komen om bedrijfsdoelstellingen te realiseren.”
STERCK. Hoe ziet u de rol van FM evolueren in de nabije toekomst?
Barella: “De FM-afdeling zal aan belang toenemen, op voorwaarde dat de Facility Manager meer strategisch gaat denken en werken. De Facility Manager moet out-of-the-box denken en kijken naar de opportuniteiten die nieuwe technologieën bieden.”