We moeten nieuwe technologieën omarmen en niet als een bedreiging zien. Daar is het management van hogeschool VIVES al langer van overtuigd. De recente opening van ‘The Flax – House of AI’ past volledig in dat kader. VIVES werkt hiervoor samen met KU Leuven Campus Kulak en wil, naast studenten, ook ondernemingen en verenigingen onderdompelen in de wereld van artificiële intelligentie. “De smartphone heeft een groot effect op ons leven, AI zal binnenkort hetzelfde doen”, vertelt Griet Verbeke, coördinator van The Flax.
De opening van The Flax vond plaats op 13 september 2023. Het belevingscentrum rond artificiële intelligentie is gehuisvest in het gebouw waar vroeger het vlasmuseum zat. Vandaar komt ook de naam ‘The Flax’.
“Sinds een drietal jaar heeft VIVES het vak opkomende (‘emerging’) technologieën, in alle opleidingen voorzien”, legt Griet Verbeke uit. “Tot voor kort was dat een puur online leertraject, maar we beseften al snel dat het voor de studenten noodzakelijk was om die technologieën ook ‘live’ te ervaren. Als je een opleiding kunt opwaarderen met een belevingsaspect, blijft de inhoud automatisch langer hangen. Tegelijk dragen we als school een maatschappelijke verantwoordelijkheid: je kan dan wel studenten afleveren die dergelijke technologieën helemaal onder de knie hebben, het is belangrijk dat ondernemingen en verenigingen op dat vlak niet achterop hinken. Daarom is The Flax er ook voor hen.”
Immersieve ruimte
STERCK. Hoe is The Flax opgevat?
Griet: “Het centrum bestaat uit een vijftal zones. Als mensen zich bij aankomst registreren, moeten ze snel kiezen tussen een aantal dilemma’s. Op basis van hun antwoorden, delen we ze op in groepen en koppelen ze aan een avatar, met wie ze een aantal eigenschappen delen. Op die manier wordt de beleving automatisch een stuk persoonlijker. Vervolgens krijgen ze op een speelse manier een algemene introductie over AI en maken ze, aan de hand van enkele games, kennis met de technologie erachter. Nadien laten we enkele ethische en duurzaamheidskwesties de revue passeren. De vierde ‘zone’ is een immersieve ruimte, waarin mensen te zien krijgen hoe het leven van hun avatars er in 2050 kan uitzien. Zo realiseren ze zich snel in welke mate de opkomende technologieën binnenkort ons leven zullen beïnvloeden. Tot slot zijn er vier demoruimtes, die laten zien hoe AI een impact zal hebben op gezondheid, onderwijs, media & entertainment en het dagelijks leven.”
STERCK. Hoe hebben jullie dit centrum kunnen realiseren?
Griet: “Een deel is bekostigd door VIVES zelf, maar ook Vlaanderen en het Voorsprongfonds (een initiatief van Vlaams minister Weyts, met financiële ondersteuning van de Europese Unie, red.) deden meer dan één duit in het zakje. Het Voorsprongfonds is er drie jaar geleden gekomen om de digitalisering, toekomstgerichtheid en flexibiliteit van het hoger onderwijs te versterken. Dit House of AI is een initiatief waarvoor we de krachten hebben gebundeld met KU Leuven Campus Kortrijk. Beide onderwijsinstellingen zetten ook in hun onderzoeksprojecten hard in op de link tussen nieuwe technologieën en onderwijs. Ook de expertise van Health House, dat een tijdje geleden al een belevingscentrum over de zorgsector van de toekomst opende, was essentieel om The Flax gestalte en inhoud te geven.”
STERCK. Is er daadwerkelijk veel interesse vanuit de bedrijven?
Griet: “Zeker: elke donderdag- en vrijdagnamiddag is gereserveerd voor bedrijven en die dagen zijn al maanden op voorhand volgeboekt. Dat bewijst dat ondernemers terecht beseffen dat nieuwe technologieën in alle facetten van de samenleving en in elke economische sector een grote rol (zullen) spelen. Google en Microsoft zijn al langer bezig met AI-integratie, maar die implementatie mag zich niet beperken tot die technologische bedrijven; we krijgen er sowieso allemaal mee te maken. Data vormen hét voedingsmodel voor AI en laten de technologie toe om bepaalde voorspellingen te doen die interessant zijn voor bedrijven, de zorgsector, het leven van iedereen …”
Toegepast onderzoek
STERCK. Stel: je komt als ondernemer met een aantal mensen op bezoek in The Flax en raakt enorm geïntrigeerd door AI. Welke stappen kan je zetten om de technologie ook op jouw werkvloer toe te passen?
Griet: “Eenmaal mensen hebben gezien wat AI allemaal kan, is de vraag hoe de transformatie zich binnen hun organisatie zal voltrekken, een logisch gevolg. Je merkt dat bedrijfsleiders na een bezoek vermoedelijk nog intenser gaan nadenken over wat het voor hen specifiek kan betekenen. Ook op dat vlak werken VIVES en KU Leuven Campus KULAK samen: beide onderwijsinstellingen hebben veel expertise in verschillende sectoren, waardoor ze op termijn ook workshops op maat voor bedrijven zullen kunnen aanbieden.”
STERCK. Welke lessen trekken bezoekers automatisch als ze hier weer vertrekken?
Griet: “De games spitsen zich toe op de technologische aspecten van AI, zoals optimalisatie, machine learning, deep learning en generatieve AI (zie kaderstukje). Je merkt al snel dat het menselijk brein bij optimalisatie van gegevens onmogelijk AI kan verslaan, maar op andere vlakken (bijvoorbeeld kunnen bepalen of afbeeldingen, kunst of muziek door mensen of door AI zijn gemaakt) wel beter scoort. Dat bewijst dat omgaan met AI veel gelijkenissen vertoont met het omgaan met andere trends in ons leven: verandering roept sowieso een bepaalde weerstand op, maar vroeg of laat beseffen we dat we het toch maar beter omarmen en in ons voordeel kunnen gebruiken.”
Machine learning: is een subcategorie van kunstmatige intelligentie die algoritmische modellen bouwt om patronen en relaties in gegevens te identificeren.
Deep learning: is een type machine learning dat gebruikmaakt van kunstmatige neurale netwerken om digitale systemen in staat te stellen te leren en beslissingen te nemen op basis van ongestructureerde, niet-gelabelde gegevens.
Generatieve AI: is een specifiek type kunstmatige intelligentie dat zich richt op het genereren van nieuwe inhoud, zoals tekst, afbeeldingen, audio of video. Deze systemen zijn getraind op grote datasets en gebruiken 'machine learning'-algoritmes om nieuwe inhoud te genereren.
STERCK. Wie ziet wat AI kan, vreest in sommige gevallen dat zijn of haar job op termijn overbodig wordt. In welke mate is die angst terecht?
Griet: “De mate waarin we nieuwe technologie als een bedreiging dan wel als een opportuniteit zien, verschilt sterk van persoon tot persoon. Het klopt dat AI veel (repetitieve) taken van ons kan overnemen, maar net daar liggen ook nieuwe kansen: ermee leren werken, zal de inhoud van bepaalde functies veranderen en interessanter maken. Tegelijk zal kunnen omgaan met AI op termijn ook een extra vaardigheid worden waarmee je op de arbeidsmarkt het verschil kan maken tegenover AI-‘leken’.”
STERCK. Dan komen we automatisch bij thema’s zoals ethiek en verantwoordelijkheid. In welke mate balanceert AI daarbij op een slappe koord?
Griet: “Over ethiek en verantwoordelijkheid zullen mensen altijd het laatste woord hebben. Neem nu de medische sector: je kan AI bijvoorbeeld wel gebruiken om te voorspellen welke ziekte iemand kan hebben, maar dat zal sowieso altijd nog een menselijke controle vergen. Dat geldt evenzeer voor de communicatie: er zal nooit een computer aan iemand uitleggen welke aandoening hij heeft, dat moet altijd door een mens gebeuren. Vergelijk het met de games die je in The Flax kan spelen: het is de gamer die beslist en die centraal staat, net zoals bij VIVES de student centraal staat. Dat zal nooit veranderen.”
STERCK. In hoeverre zal The Flax meesurfen op de evolutie die AI zelf doormaakt?
Griet: “Bedrijven en verenigingen die hier een bezoek plannen, betalen daarvoor een heel democratische prijs. Met die opbrengst kunnen we regelmatig updates doen, de inhoud wijzigen en andere demoruimtes maken. We zijn daarnaast ook volop bezig met een mobiele versie van The Flax, waarmee we onder meer op het Flanders Technology Festival of op het Festival van de Toekomst willen staan. We willen en zullen sowieso erg relevant blijven.”