Zet de kersverse winnaar van de ‘Unizo-KMO van het Jaar’ samen met een ondernemer-techneut, en voor je het goed en wel beseft maak je deel uit van een denktank die oplossingen spuit voor efficiënt ruimtegebruik, slimme gewassenteelt en tégen energie- en voedselverspilling. Twee uur lang hadden we het voorrecht geboeid te mogen luisteren naar twee innoverende pioniers. Met als motto: ‘Verbeter de wereld, begin bij je eigen bedrijf’. Door hoogbouw, bijvoorbeeld. Maak kennis met Johan Deprez en Jean-Pierre Coene, CEO’s van bedrijven die bloeien vanuit vernieuwingsdrang.
De awards voor West-Vlaamse én ‘Nationale KMO van het jaar’ hebben een ereplaatsje gekregen in de gebouwen van Deprez Construct. Zelfs het hemelwater dat de godganse dag in pijpenstelen blijft neerplenzen, krijgt de sfeer niet gedrukt, want binnen regent het ideeën voor ondernemerschap. Johan Deprez is dan ook blij dat hij als ‘mede-Dubbelganger’ voor dit interview, uitgerekend Jean-Pierre Coene heeft uitgenodigd.
Johan Deprez: “Eerlijk gezegd kende ik Urban Crop Solutions niet echt in detail, maar ik ken wel Fréderic Bulcaen als de mede-oprichter. Fréderic is een atypische bedrijfsleider: met een achtergrond als bedrijfsrevisor, slaagt hij erin prachtige bedrijven zoals Typhoon (specialist in ontstoffing en pneumatisch transport, red.) en Urban Crop Solutions te laten draaien. Dat is niet iedereen gegeven.”
Jean-Pierre Coene: “Klopt. Samen met Maarten Vandecruys was hij in 2014 oprichter van dit bedrijf, hij is nog altijd hoofdaandeelhouder. Hij heeft de flair en het talent om zich met de juiste mensen te omringen én die mensen ook te behouden.”
Verticale toekomst
STERCK. Hoe ben jij bij Urban Crop Solutions (UCS) terechtgekomen, Jean-Pierre?
Coene: “Tijdens eerdere werkervaringen, was ik actief bij onder meer specialisten in koeltechniek en luchtbehandeling. Mijn eerste contact met UCS was toen we met Optima-Cool een aanvraag binnen kregen voor het klimatiseren van een grote indoor ‘vertical farm’ die moest voldoen aan specifieke vereisten inzake temperatuur, vochtigheid en windsnelheid. In januari 2019 ben ik bij UCS aan de slag gegaan als COO en geëvolueerd naar CEO.”
STERCK. Welke zijn de grote gemene delers tussen UCS en Deprez Construct?
Coene: “We richten ons allebei gedeeltelijk tot specifieke niches in de voedingsindustrie en proberen dat zo goed mogelijk te linken aan duurzaamheidsdoelstellingen, door systemen met een zo klein mogelijke voetafdruk en CO2-uitstoot. Daarnaast zijn we er allebei van overtuigd dat de industrie rendabeler kan werken door letterlijk verticaal te denken en te bouwen. We moeten niet langer spreken over vierkante meters, maar over kubieke meters. Pas op, bij UCS beseffen we ook wel dat onze oplossingen op dit moment voor een succesvolle landbouwer ‘science fiction’ lijken: we zijn hier nog niet zover dat we aardappelen in de hoogte zouden kweken, hoewel dat in se perfect zou kunnen. In Saoedi-Arabië zou daar meer nood aan kunnen zijn, want in het zand van hun woestijnen kunnen ze amper tot geen gewassen telen. Ze voeren die gewoon in dankzij de enorme inkomsten van hun oliebronnen.”
Deprez: “Op langere termijn zullen dergelijke landen waarschijnlijk wél oren hebben naar zo’n verhaal, want we evolueren naar tijden waarin ze minder afnemers voor hun olie zullen vinden. Het is misschien nog te vroeg om bijvoorbeeld Saoedi-Arabië mee te krijgen in dat verhaal, maar het volstaat dat één iemand daarvoor zijn kop uitsteekt en je kan vertrokken zijn.”
STERCK. Hoe ben jij ertoe gekomen om machines voor intern transport en goederenopslag te ontwerpen en te fabriceren?
Deprez: “Als boerenzoon was ik ooit getuige van prijsonderhandelingen over aardappelen tussen mijn vader en een Nederlandse klant. Het was de periode waarin patatten tijdens de oogst van de aardappelrooimachine massaal in een kipper werden gelost, waardoor ze soms lichte beschadiging opliepen. Die Nederlander schilde een tiental aardappelen, kwam tot de conclusie dat er maar een drietal zonder zwarte vlekken waren en zei doodleuk tegen mijn vader dat hij dus maar 30% van de vraagprijs kon geven. Consternatie alom bij mijn vader, maar ik kon die man ergens wel begrijpen. Dat zette me aan het denken en leidde tot de creatie van een aardappelvalbreker, om schade ten allen tijde te vermijden. Zo zijn we geëvolueerd naar onze expertise: logistieke oplossingen met bijzondere zorg voor het product.”
Door automatisatie krijg je meer data, die nuttig en noodzakelijk zijn om opnieuw toegevoegde waarde te creëren.
Coene: “We hebben dus nog een gezamenlijke passie, met name die voor beter voedsel. Deprez Construct doet dat met machines die de ‘handling’ optimaliseren, wij focussen ons op kant-en-klare indoor oplossingen voor verticale landbouw. Dat gebeurt pesticiden- en herbicidenvrij en door maximaal in te zetten op ledtechnologie, juiste irrigatietechnieken en perfecte temperaturen. In minutieus gecontroleerde omstandigheden leidt dat tot beter ‘plantgoed’ en producten van een betere kwaliteit, tot verschillende soorten van microformaat.”
Compartimentering
STERCK. Met welke visie kijken jullie naar de voedingsindustrie?
Coene: “De wereldbevolking blijft aangroeien, maar de grond om op stijgende voedingsbehoeften in te spelen, doet dat niet. Toch is er meer dan voldoende voeding, alleen verspillen we er veel te veel. Liefst 85% van de geproduceerde voeding wordt niet geconsumeerd, maar gaat ergens onderweg verloren.”
Deprez: “Het eerste deel van het verlies situeert zich op het land zelf, of tijdens het transport. Bewaringsproblemen zijn het volgende probleem. Iedereen kent het cliché van de rotte appel: als die er is, gaat die omliggende producten ‘besmetten’. Gevolg: wéér een gedeelte verspild. Net daarom hebben wij systemen bedacht waarbij aardappelen, wortelen en uien worden opgevangen in grote houten kisten: die compartimentering biedt al een antwoord op dat probleem. Het komt eropaan dergelijke verwerkingsprocessen te automatiseren én ervoor te zorgen dat het onderliggende logistieke plaatje ook volledig klopt.”
Coene: “Daarnaast verspillen we ook veel goederen in de productieketen. Optische camera’s en andere technologie filtert er de producten uit die niet de gewenste lengte of vorm hebben. Ergens is dat zonde: als kind trok ik wortelen uit de grond, veegde ze schoon met mijn mouw, verwijderde het loof en at ze gewoon op. Waarom kunnen we dat nu niet meer?”
“Daarnaast zorgt ons eigen brein er voor dat we te veel consumeren: als we bang zijn aan één blik conserven niet voldoende te hebben, openen we een tweede en wordt de helft van die tweede pot niet opgegeten.”
Deprez Construct
In 1984 richtte Johan Deprez, samen met echtgenote Germana Breda, het gelijknamige constructiebedrijf op. Anno 2022 realiseert de onderneming een omzet van circa 20 miljoen euro, door projecten waarvan de omzet varieert tussen 50.000 en 8 miljoen euro. De Kortemarkse onderneming is actief in 12 landen en telt 80 medewerkers. De aardappelvalbreker was 38 jaar geleden de eerste innovatie, intussen is het bedrijf al goed voor 24 innovaties, 4 octrooien en 5 nominaties. De realisatie van automatisch kistentransport, in 1999, was een grote doorbraak. Met Jeroen Deprez, sinds 2014 in het bedrijf actief, zijn de familiale opvolging en de toekomst voor klanten en medewerkers verzekerd. “De letters van CARE staan voorop in onze missie: waarden zoals creativiteit, ambitie, respect en excelleren moeten ons toelaten om naar innovatie te streven door vaak simpele en duurzame concepten. Intern leidt de optimalisering, digitalisering en automatisering van onze processen tot groeimogelijkheden, multi-inzetbaarheid en ontwikkeling van andere vaardigheden bij onze enthousiaste medewerkers.”
Smaakverschil
STERCK. Hoe verander je dat?
Coene: “We moeten vooral onze kijk op voedsel veranderen en open staan voor andere teeltmethodes. Om dat te staven met een voorbeeld: we hebben twee jaar met Ikea onderhandeld over hoe relevant een investering in een ‘indoor vertical farm’ voor hen kon zijn. Zij dachten daarover na omdat ze, bij hun bekende köttbullar, altijd een kommetje sla serveren. Die sla importeren ze uit Portugal. Toen ze bij ons op bezoek kwamen, waren ze eerst verrast door het immense smaakverschil tussen sla die geteeld is op onze systemen, en hun geïmporteerd product. Logisch, want die importsla bevat een grote hoeveelheid water. Een volgende test wees uit dat ze met onze sla 80% meer kommetjes konden vullen: de indoor gekweekte sla is steviger, knapperiger, volumineuzer, weegt minder en heeft een hoger nutriëntengehalte.”
“Eigenlijk zou onze maatschappij ertoe moeten komen dat we evenveel betalen voor een halve portie heel slim biologisch gekweekte groenten, dan voor een volledige portie traditioneel geteelde groenten. Met andere woorden: dan kopen we niet langer volume, maar wel voedingswaarde. Je koopt alleen wat je echt nodig hebt, want je bent sneller verzadigd én te veel zou ook te duur zijn.”
STERCK. De nadruk ligt dus op efficiënt telen en maatschappelijk verantwoord consumeren. Herken je dat ook in de andere niches waarin Deprez Construct actief is?
Deprez: “De boodschap van Jean-Pierre is terecht: we moeten meer ‘out of the box’ durven denken. Dat geldt voor alle industrieën. De veevoedersector is op dat vlak altijd een voorbeeld geweest: zowat alle fabrikanten in die markt produceren in een hoogbouw en met verticaal georganiseerde processen.”
“Toen wij zo’n aanpak recent ook voorstelden aan een specialist in schrootverwerking, hoorde die het aanvankelijk in Keulen donderen. Ze hadden ons benaderd omdat de transportbanden waar ze mee werken, regelmatig scheurden door scherpe kantjes van de metalen die erop worden vervoerd. Wij hebben een systeem bedacht waarbij alle schroot eerst naar boven wordt geleid, waarna ingenieuze en gravitair op elkaar afgestemde processen zorgen voor een verticaal georiënteerde optimale verwerking, met amper nog transportbanden. Die klant had aanvankelijk wat schrik voor die aanpak – logisch, want onbekend is onbemind – maar ze plukken nu wel de vruchten van het durven investeren in die anders georganiseerde processen. Dit principe passen wij toe in de voedingsindustrie en daarbuiten.”
STERCK. Gaat het dan vooral over durf?
Coene: “Dat is wel een sleutelfactor. Kijk, als ondernemingen ons benaderen voor een potentiële investering in ‘indoor vertical farming’, krijgen we steevast drie dezelfde vragen: wat kunnen we telen, hoeveel kunnen we telen en welke prijs kunnen we ervoor krijgen? Via gericht onderzoek kunnen we hen aantonen dat je bijvoorbeeld de teelt van microgroenten kan bestempelen als groeiend goud. Voor andere bladgroenten is nog een goede studie nodig.”
“Wat als je een plant infiltreert met een bepaalde bacterie? Dan gaat die plant zichzelf beschermen door een nieuwe stof (antilichamen en/of proteïnen) aan te maken. Net in die antilichamen schuilt een sterk verdienmodel, maar je kan de ‘return on investment’ nog veel interessanter maken door te onderzoeken wat je met alle restproducten en –stromen kan doen: eigenlijk is er voor iedere ‘zijstroom’ wel een rendabele toepassing, maar je moet ze durven onderzoeken. Dan denk ik bijvoorbeeld aan het hergebruik van warmte en water, de omvorming van reststoffen tot biomassa, CO2 (voor CO2-negatieve productie in de boerderijen), elektriciteit, enzovoort.”
De industrie kan rendabeler werken door letterlijk verticaal te denken én te bouwen.
Deprez: “Dat rendement krijg je nog hoger door dergelijke processen te automatiseren, want anders heb je daar extra mensen voor nodig en die zijn er nu gewoon niet of amper op de arbeidsmarkt. Door automatisatie krijg je vervolgens meer data, die nuttig en noodzakelijk zijn om opnieuw toegevoegde waarde te creëren.”
Hennep en bananen
STERCK. Waar staan jullie met Urban Crop Solutions vandaag?
Coene: “We zijn intussen acht jaar bezig en hebben vier perfect functionerende moduletypes ontwikkeld. Daarvan zijn er meer dan zestig wereldwijd actief. Daarnaast hebben we een eigen researchcentrum waar we voor en met onze klanten onderzoek doen om zoveel mogelijk planten indoor te laten groeien. Vervolgens bouwen we daarvoor de machines om die processen maximaal te automatiseren. We werken daarvoor samen met diverse klanten en partners. Momenteel lopen er bijvoorbeeld projecten die de mogelijkheden onderzoeken voor teelt van hennep en kleine bananenbomen. Vaak gaat het om projecten in de voedingssector, maar even goed gaan we aan de slag voor klanten uit de cosmetica, de farma-industrie, voedingsverbeteraars of natuurlijke smaakversterkers.”
STERCK. Hoe ziet de toekomst van Deprez Construct eruit?
Deprez: “Ons belangrijkste segment zijn oplossingen voor telers en verwerkers van aardappelen, wortelen en uien, onder meer voor de ontvangst, het wassen, het sorteren en het verpakken van die producten. Dergelijke slimme installaties zijn wereldwijd in trek, omdat ze een solide logistiek management linken aan een optimale traceerbaarheid. In eigen streek focussen we ons ook op systemen voor behandeling van zand en grind (van het lossen van de schepen tot de opslag in een magazijn of betoncentrale) en de recyclagesector. We staan in voor het (optisch) sorteren, reinigen, breken en zeven van schroot, betonpuin, PMD en/of houtafval tot grondstoffen voor nieuwe materialen. Het gaat om vrij complexe en grote machines.”
Urban Crop Solutions
Urban Crop Solutions is het geesteskind van Maarten Vandecruys (marketeer) en Fréderic Bulcaen. Jean-Pierre Coene is CEO. De onderneming ontwikkelde specifieke algoritmes op basis van ledverlichting, klimatologische omstandigheden (temperatuur, vochtigheid, CO2-gehalte), het substraat en nutriënten. In functie daarvan produceerde het eigen led-groeilampen. Die maken het mogelijk om oplossingen op maat te verzorgen voor het telen van enorm veel gewassen. Het bedrijf uit Beveren-Leie werkt volledig onafhankelijk van andere leveranciers en heeft eigen knowhow inzake plantbiologie en machinebouw. De geautomatiseerde of volledig gerobotiseerde systemen van Urban Crop Solutions, lenen zich onder meer voor voeding, medicinale en industriële gewassen. De voordelen zijn kortere kweekcycli, een hogere waterefficiëntie, een hogere waarde van bepaalde mineralen, just-in-time productie met volledige traceerbaarheid en een betere voedselveiligheid. Bovendien maken ze lokale productie en consumptie mogelijk. Bij het bedrijf werken 15 mensen. Vorig jaar realiseerde de onderneming een omzet van 2,6 miljoen euro. UCS kreeg de ‘SDG Award’ van de EU Tech Chamber in 2022, won de prijs voor 'Best Sustainability Initiative' bij de jaarlijkse ‘Vertical Farming World Awards 2022’ en kreeg op de AgTech Breakthrough Awards in 2022 de onderscheiding 'Indoor Farming Company of the Year'.
“Daarnaast verwachten we veel van een essentiële vernieuwing, met name een automatisch magazijn voor opslag van buitenmaatse goederen op europallets. Dat betekent dat de dimensies van de producten mogen gaan tot 1,8 meter (breedte), 2,6 meter (lengte) en 1,2 meter (hoogte). Bij binnenkomst worden de goederen gescand op hun omvang, waarna de software bepaalt waar de automatische magazijnkraan ze zal wegzetten. Het is een heel compacte oplossing, waarbij je zelf de hoogte kan bepalen. Je hebt er geen personeel voor nodig en de fouten- en schadekans is 0%. Bovendien werkt het dubbel zo snel en op de helft van de ruimte die je anders nodig zou hebben. Zo’n investering verdient zich binnen de vijf jaar terug.”