Betoverend klavierplezier

Mozart, Beethoven, Liszt … de grote componisten waren eeuwen geleden al verzot op de piano. Het is een passie die ze delen met de familie Maene uit Ruiselede, die sinds 1938 het instrument verkoopt, bouwt én restaureert. Een bezoek aan één van hun zes showrooms draait telkens uit op een ware beleving. Daar is het Dominique en Frederic Maene, telgen van de derde generatie, ook om te doen. Samen met CEO Stefaan Vanfleteren leiden zij het bedrijf waar ook hun vader Chris zich nog elke dag uitleeft in het bouwen van rechtsnarige piano’s.

Van zodra we de hoofdzetel in Ruiselede coronaveilig betreden, verwent pianomuziek onze oren. Het brengt je meteen in de juiste sfeer, waar het hele team van Piano’s Maene dagelijks in werkt. De hele setting ademt ambacht, authenticiteit én passie voor de stiel.

“Het waren mijn grootouders (Albert Maene en Zulma Doutreloigne, red.) die in 1938 met de zaak gestart zijn. Ze woonden aanvankelijk in Esen (bij Diksmuide, red.), maar toen er in Ruiselede een vacature voor koster vrijkwam, ging opa daar gretig op in. Al snel kreeg hij vragen om pianolessen te geven, waarna zijn klanten ook wilden investeren in zo’n instrument. Zo is de bal aan het rollen gegaan”, vertelt Dominique Maene. “In 1984 werd vader Chris zaakvoerder, in 2004 en 2006 zijn mijn broer Frederic en ikzelf in de zaak gekomen.”

Stefaan Vanfleteren: “Eigenlijk is wat Albert toen deed, ook de missie van ons bedrijf geworden: iedereen goesting doen krijgen om piano te spelen.”

Atelier Chris Maene is wereldbekend voor de replica’s van historische klavierinstrumenten, gemaakt vóór 1880.

Barrière weggewerkt

STERCK. Dat klinkt evidenter dan het vermoedelijk is, want draagt de piano niet het etiket een hoogdrempelig instrument te zijn?

Dominique Maene: “Dat was ooit misschien zo, maar door de jaren heen is het een hip product geworden. Pianomuziek zit overal in verwerkt: je hoort het in zowat elk muziekgenre, in films én in reclamespotjes.”

Stefaan: “Het klopt dat een piano vroeger vrij duur was, maar tegenwoordig hoeft die financiële drempelvrees echt niet meer. Kleuters komen via apps al vroeg in contact met de piano. De stap naar een speelgoedkeyboard is dan snel gezet, maar ook de echte instrumenten zijn een stuk betaalbaarder geworden. Voor minder dan 400 euro heb je bij ons al een digitale piano. Een nieuwe akoestische piano vind je al beneden de 4000 euro.”

Frederic Maene: “Om die barrière weg te werken, bieden wij al tientallen jaren de mogelijkheid om piano’s te huren. Een ‘rechte’ piano huur je al voor 59 euro per maand, bij een digitaal instrument is dat zelfs maar 39 euro. Dat is ideaal voor starters. Wie daarna beslist om het toestel aan te kopen, recupereert sowieso een deel van het betaalde huurgeld.”

Stefaan: “Dat je nooit te oud bent om te leren, bewijst de vaststelling dat veel mensen de liefde voor de piano pas op latere leeftijd ontdekken. Lessen volgen kan via een muziekacademie, maar via apps en op YouTube kunnen ook autodidacten hun hartje ophalen.”

STERCK. Stond het voor jullie altijd vast om in de voetsporen van je vader en grootvader te treden?

Dominique: “Ik heb interieur- en ruimtelijke vormgeving gestudeerd en heb me nadien aanvankelijk ook op die stiel gefocust. Frederic legde een gelijkaardig parcours af, maar dan in de sector houtbewerking. Piano’s vonden wij op dat moment niet zo hip, maar dat is intussen gevoelig veranderd.”

Frederic: “Voor onze vader was dat anders. Hij was altijd enorm gefascineerd door het technische aspect van de piano’s en is daar nog altijd intens mee bezig in ‘Atelier Chris Maene’. Dat geniet wereldwijde bekendheid omwille van de expertise om van historische klavierinstrumenten (gemaakt vóór 1880) replica’s te maken. Die faam is verder gegroeid toen Steinway, ’s werelds nummer één in productie van vleugelpiano’s, aan onze vader vroeg om een replica te maken van hun allereerste model, uit 1836. Zelf hadden ze die expertise niet meer in huis.”

Dominique: “Die piano stond in New York. We zijn daar toen verschillende keren geweest om dat instrument volledig te analyseren. Omdat het niet mocht worden gedemonteerd, hebben we via röntgenbeelden zoveel mogelijk gegevens verzameld.”

STERCK. Hoe heeft die replicabouw ertoe geleid dat jullie zelfs een nieuwe mijlpaal in de pianobouw hebben gezet?

Stefaan: “Toen Chris bezig was met die replica’s, had hij het gevoel: ‘dit kan ik beter’. Een cruciale ommezwaai was de verandering van kruissnarige naar rechtsnarige piano’s. Kruissnarige piano’s (waarbij de bassnaren over het middenregister zijn gekruist, waardoor alle tonen zich met elkaar gaan mengen) zijn sinds 1859 de standaard. Rechtsnarige piano’s bestonden toen al, maar zijn nooit geëvolueerd, tot Chris wel mee voor die ontwikkeling heeft gezorgd. Aanvankelijk maakte hij er twee exemplaren van, beide voor toppianist Daniël Barenboim. Sindsdien zijn steeds meer toppianisten vragende partij, het is de bedoeling dit merk stelselmatig verder uit te rollen. Omzetmatig zal dit nooit ons belangrijkste product zijn, maar voor onze reputatie en marketing is dit van goudwaarde.”

Frederic: “Van elke klaviercreatie van vader is een inauguratieconcert gehouden in het Concertgebouw van Brugge. Na drie eeuwen pianobouw combineert de rechtsnarige concertvleugel ook volgens hen het beste. De uitvoering van het businessplan dat we voor dit topmerk hebben gemaakt, zal ons in de toekomst nog sterker op de kaart zetten.”

Familiecharter

STERCK. Vanwaar de beslissing om in 2010 een externe CEO aan te stellen?

Dominique: “Vader, Frederic en ik zijn vooral handig. We groeperen heel veel technische kennis en werkten tot enkele jaren geleden bij voorkeur allemaal in het atelier. Voor Frederic en Chris is dat nog altijd zo, terwijl ik ben geëvolueerd naar een kantoorjob. Ik ben verantwoordelijk voor het welzijn van de medewerkers op de werkvloer, het beheer van alle gebouwen en zorg ervoor dat alles bespreekbaar blijft in onze horizontale structuur. Toen we elf jaar geleden Stefaan aanstelden, deden we dat vanuit de nood aan extern advies, aan iemand die het management op zich kon nemen. Doordat onze familie die beslissing gezamenlijk nam, hoefde niemand zich benadeeld te voelen en hebben we hem met open armen ontvangen.”

Stefaan: “Opdat zoiets zou slagen, moet je een klik hebben met het product én met de familie. Mijn passie voor muziek en de goede band met de Maenes zorgen ervoor dat die voorwaarden zijn ingevuld. Op vlak van familiale opvolging is dit een voorbeeldbedrijf. Door de duidelijke bepalingen in het familiecharter is alles helder vastgelegd.”

Frederic: “Mijn broer en ik hebben elk 50% van de aandelen, maar onze vader heeft het vruchtgebruik. Zelfs al zouden wij die (deels) willen verkopen – wat totaal niet het geval is, voor alle duidelijkheid – kunnen we dat niet zomaar doen. Het charter bepaalt ook dat er bij ons geen aangetrouwde familie mag werken. Gelukkig stelt dat probleem zich helemaal niet, want onze partners hebben een goede job.”

Door de jaren heen is de piano een hip instrument geworden.

STERCK. Wie komt bij jullie over de vloer? Zijn dat uitsluitend pianisten?

Stefaan: “Helemaal niet, iederéén is welkom in onze zes vestigingen, zelfs al heb je zelf totaal geen ambitie om piano te spelen. Liefhebbers kunnen bijvoorbeeld ook een zelfspelende piano kopen. We ontvangen hier zowel particulieren, beginnende, gevorderde als toppianisten, maar ook uitbaters van concertzalen, serviceclubs voor een bedrijfsbezoek en dies meer. Niet voor niets staat ‘customer centricity’ helemaal bovenaan onze waardenladder, net als passie voor muziek, traditie en innovatie, integriteit en kwaliteit. Het ouderlijk huis is een pianomuseum geworden, daar organiseren we nog geregeld concertjes. Onze replica’s van historische modellen staan dan weer wereldwijd.”

STERCK. Opvallend is jullie atypisch bottom-top organigram, waar de naam van elke medewerker in staat vermeld. Hoe komt dat?

Stefaan: “In een structuur waarin de klant centraal staat, is de mening van iedereen die met die mensen in contact komt (pianoconsulenten, -verkopers en transporteurs) van cruciaal belang. Hun feedback is vaak essentieel om tot bepaalde beslissingen te komen. Onze bedrijfscultuur is er één van optimale betrokkenheid en transparantie. De integratie van die cultuur was de grootste uitdaging toen we in 2019 Ypma Piano’s in Alkmaar overnamen, want daar was het net andersom.” 

Dominique: “Inmiddels hebben we dat omgedoopt tot Piano’s Maene Alkmaar. Het is de bedoeling vooral in Nederland nog verder uit te breiden, daar hebben we momenteel ‘maar’ één vestiging. Via onze showroom in Oud-Rekem hopen we nog meer voet aan de grond te krijgen in Wallonië. Dat is vermoedelijk de laatste groeipijler in eigen land, waar we toch een marktaandeel van circa 70% hebben.”